Proponując parlamentowi termin 1 stycznia 2020 r. na wejście w życie noweli ustawy o akcyzie, która powyższa podatek o 10 proc., rząd kierował się "społeczną wagą wprowadzanej zmiany" - tłumaczy resort finansów odnosząc się do wątpliwości senackich legislatorów ws. terminu wejścia w życie zmian.
Chodzi o rządową nowelizację ustawy o podatku akcyzowym, która przewiduje 10-proc. podwyżkę stawek na wyroby alkoholowe i tytoniowe. Zmiany mają wejść w życie 1 stycznia 2020 r. Jak szacuje rząd, po tym czasie np. półlitrowa butelka wódki może podrożeć o ok. 1,4 zł, a paczka papierosów o ok. 1 zł. Budżet ma zyskać ok. 1,7 mld zł.
Nad ustawą pracuje Senat. Wątpliwości co do terminu wejścia w życie zmian mają senaccy legislatorzy. Ich zdaniem rodzi on niebezpieczeństwo naruszenia konstytucyjnych standardów.
"Rada Ministrów mając świadomość terminów obowiązujących w toku całego procesu legislacyjnego, kierując się społeczną wagą wprowadzanej zmiany zdecydowała o zaproponowaniu parlamentowi terminu wejścia w życie ustawy z dniem 1 stycznia 2020 r. Należy podkreślić, że zmiana stawek akcyzy na używki wynika przede wszystkim z rosnących kosztów przeciwdziałania skutkom społecznym i zdrowotnym konsumpcji napojów alkoholowych i wyrobów tytoniowych"
Według resortu za polityką prozdrowotną przemawia fakt, że w ciągu roku z powodu chorób odtytoniowych umiera blisko 70 tys. Polaków, a alkohol powoduje 12 tys. zgonów rocznie.
"Oczywiście weryfikacja zaproponowanego terminu wejścia w życie przedmiotowej ustawy zależy od autonomicznych decyzji podejmowanych przez obie izby parlamentarne i Prezydenta RP"
Resort przypomniał, że w przeszłości zmiana stawek akcyzy na wyroby tytoniowe i napoje alkoholowe także następowała w ostatnich dniach grudnia. Tak było w przypadku podwyżek: w 2012 r., kiedy ustawę ogłoszono 30 grudnia 2011 r.; w 2013 r. - ustawę ogłoszono 24 grudnia 2012 r.; w 2014 r. - ustawę ogłoszono 27 grudnia 2013 r.; w 2015 r. - ustawę ogłoszono 23 grudnia 2014 r.
Dodano, że w przypadku miesięcznego terminu opóźnienia wejścia w życie procedowanej regulacji, według szacunków resortu finansów do budżetu nie wpłynie około 144 mln zł.
Biuro Legislacyjne Senatu zwróciło uwagę w piśmie opublikowanym na stronie internetowej Izby Wyższej, że zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, z klauzuli demokratycznego państwa prawnego, której pochodną jest zasada ochronny zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa, wynika konstytucyjna zasada dostatecznie długiego okresu pomiędzy ogłoszeniem a wejściem w życie ustawy.
Legislatorzy tłumaczą, że odpowiednie vacatio legis ma umożliwić adresatom ustawy zapoznanie się z nowymi regulacjami prawnymi i pozwolić im na dostosowanie się do zmieniającego się stanu prawnego. Standardem jest okres 14 dni od dnia jej ogłoszenia.
"Określenie wejścia w życie ustawy datą kalendarzową może jednak nieść za sobą ryzyko skrócenia vacatio legis poza jej konstytucyjne standardy, czy wręcz jej pominięcia lub nadania mocy wstecznej wprowadzanym zmianom. Takie niebezpieczeństwo może wynikać ze zbyt późnego przedłożenia Parlamentowi projektu ustawy z określoną kalendarzowo datą wejścia w życie lub przedłużania się procesu legislacyjnego w samym Sejmie i Senacie"
Prawnicy Senatu przypominają, że po uchwaleniu ustawy przez Sejm należy jeszcze „znaleźć” czas na rozpatrzenie ustawy przez Senat (oraz ewentualne rozpatrzenie poprawek Senatu przez Sejm), a także na podpisanie ustawy przez Prezydenta.
Poinformowano, że określenie dnia wejścia w życie zmian z pominięciem zagwarantowanego prezydentowi terminu podjęcia decyzji co do podpisania ustawy, było kwestionowane w wyrokach Trybunału Konstytucyjnego.
"Przyjęty w opiniowanej ustawie termin wejścia w życie ustawy na dzień 1 stycznia 2020 r. może rodzić niebezpieczeństwo niedochowania konstytucyjnym standardom przyjętym we wskazanych wyżej orzeczeniach Trybunału Konstytucyjnego. Aby uniknąć tego rodzaju zagrożenia, należy zaproponować poprawkę zachowującą zasadę, zgodnie z którą ustawa wprowadzająca zmiany w podatku akcyzowym powinna wejść w życie z początkiem miesiąca, przy jednoczesnym poszanowaniu minimalnej vacatio legis"
Zaproponowano taką zmianę przepisu, aby ustawa weszła w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie określonej, wskazanej w regulacji, liczby dni od dnia ogłoszenia zmian.
