R&D, własność intelektualna i szkolenie pracowników - duże firmy inwestują w wiedzę
Ponad połowa przedsiębiorców planowała w br. inwestycje w aktywa niematerialne, takie jak B+R, prawa własności intelektualnej czy szkolenia pracowników - wynika z badania Polskiego Instytutu Ekonomicznego. Chodzi przede wszystkim o firmy duże i z kapitałem mieszanym.
Zgodnie z badaniem PIE przedstawionym w raporcie „Aktywa niematerialne w Polsce”, 52 proc. przedsiębiorców planowała inwestycje w aktywa niematerialne na 2020 r. Nakłady takie planowało 63 proc. dużych firm i 70 proc. przedsiębiorstw z kapitałem mieszanym.
Autorzy raportu zwrócili uwagę, że wartość inwestycji w aktywa niematerialne w Polsce w 2018 r. wyniosła ponad 133 mld zł, co przekłada się na 27,25 proc. wszystkich inwestycji w polskiej gospodarce.
Jak podkreślono, aktywa niematerialne nie mają fizycznej ani finansowej postaci.
"Inwestycje w takie aktywa możemy rozumieć jako nakłady na różne formy skomercjalizowanej wiedzy, takie jak wydatki na badania i rozwój, prawa własności intelektualnej czy szkolenie pracowników"
Autorzy raportu zwrócili uwagę, że choć inwestycje takie stanowią jeden z kluczowych czynników rozwoju we współczesnej gospodarce, to w dużej części nie wchodzą w zakres rachunków produktu krajowego brutto. "Wpływa to na szacunki dotyczące produktywności w gospodarce, a także na możliwość badania tego aspektu rozwoju firm i wspierania jej przez państwo" - zaznaczyli.
Ignacy Święcicki cytowany w środowym komunikacie wskazał na znaczenie aktywów niematerialnych w gospodarce.
"Na czele listy najbardziej wartościowych firm na świecie (Apple, Google, Microsoft) czy w Polsce (CD Projekt) są nie te dysponujące największymi fabrykami czy złożami surowców, ale sprzedające produkty i usługi oparte na własności intelektualnej, oryginalnym designie czy dobrym marketingu"
Z raportu PIE wynika, że w latach 2014-2018 wartość inwestycji w aktywa niematerialne zwiększała się - przeciętnie o 7,5 proc. rocznie w cenach bieżących. W porównaniu z rokiem 2014, największe zmiany w 2018 r. odnotowano w nakładach na innowacje finansowe, których udział zmniejszył się z 6,3 proc. w 2014 r. do 5,1 proc. w 2018 r.; oraz "w nakładach na nabyty kapitał organizacyjny", czyli różnego rodzaju usługi doradcze i wspierające organizację procesów w firmach, gdzie udział wydatków w 2018 r. wzrósł o 1,4 p.p., do 18 proc.
Trend dotyczący zwiększania nakładów na aktywa niematerialne widoczny jest też w badaniu przeprowadzonym przez PIE w ubiegłym roku. "Choć trzeba wziąć poprawkę na wybuch pandemii nieuwzględniony w badaniu z oczywistych przyczyn, przedsiębiorcy niezależnie od kategorii swojej firmy zdecydowanie częściej deklarowali chęć inwestycji w aktywa niematerialne w roku 2020" – wskazał Filip Leśniewicz z zespołu gospodarki cyfrowej PIE.
Analitycy zwrócili uwagę, że w latach 2010-2018 relacja inwestycji w aktywa niematerialne w stosunku do całego PKB wzrosła z 5,13 proc. do 6,28 proc.
"W tym samym czasie stopa inwestycji w gospodarce, mierzona zgodnie z obowiązującą metodologią, a więc niewłączająca większości kategorii aktywów niematerialnych, spadła z 20,3 proc. do 18,2 proc."
Wskazali, że inwestycje w aktywa niematerialne określone zgodnie z metodologią stosowaną w raporcie stanowią ponad jedną czwartą wszystkich inwestycji w gospodarce. "Aktywa niematerialne nieklasyfikowane obecnie w rachunkach narodowych to więcej niż trzykrotność tych uwzględnianych jako inwestycje zgodnie z obecnie obowiązującą metodologią" - zaznaczył Święcicki.
Wyjaśnił, że przygotowując obliczenia analitycy nie brali pod uwagę zmiany wysokości samej miary PKB. "Na skutek zmiany klasyfikacji wydatków ze zużycia pośredniego na wydatki inwestycyjne, całkowita wartość PKB uległaby zwiększeniu" – wskazał.
PIE, opierając się na danych z EU KLEMS dot. inwestycji w aktywa nieodnotowywane w rachunkach narodowych oraz dane z Eurostatu dotyczące inwestycji we własność intelektualną, wskazał, że Polska zajmuje 22. miejsce na 26 krajów unijnych (z Wielką Brytanią), dla których dostępne były pełne dane. Najniższy odsetek inwestycji w aktywa niematerialne występował w Grecji, a najwyższy w Irlandii. Analitycy podkreślili jednak, że ze względu na specyfikę Irlandii "bardziej miarodajne" będzie porównanie krajów bez jej uwzględniania. W takim przypadku najwyższa stopa inwestycji w aktywa niematerialne występuje w Szwecji i jest równa 12,8 proc. PKB.
Natomiast wyniki niższe od Polski, oprócz Grecji, odnotowują: Litwa, Łotwa i Bułgaria. Jeśli wziąć pod uwagę stopę inwestycji dla Polski obliczoną zgodnie z metodologią zastosowaną w raporcie (6,21 proc. w 2017 r.), "nasz kraj wyprzedziłby Hiszpanię i Portugalię, i niemal zrównał się z Niemcami (6,24 proc.), przy założeniu, że dla tych trzech krajów wykorzystujemy obliczenia jedynie z bazy danych EU KLEMS" - zaznaczyli analitycy.
