U progu rozpoczynającego się nowego roku, w obliczu wielu prognoz dotyczących możliwych pozytywnych i negatywnych zmian, które przyniosą najbliższe i kolejne miesiące, warto zwrócić uwagę na znaczenie niepewności w kształtowaniu procesów gospodarczych – napisała Agnieszka Wincewicz-Price w Tygodniku Gospodarczym Polskiego Instytutu Ekonomicznego, nr 1/2025.
Jak podkreśla, w teorii ekonomii pojęcie niepewności odróżnia się od pojęcia ryzyka. Podczas gdy ryzyko odnosi się do zjawisk niepewnych, dla których jesteśmy w stanie oszacować prawdopodobieństwo ich wystąpienia, niepewność dotyczy sytuacji, co do których taka kalkulacja nie jest możliwa. W analizie nastrojów konsumentów i przedsiębiorców, a także
ogólnego poziomu niepewności gospodarczej uwzględniającej także instrumenty polityki gospodarczej, pojęcie niepewności często uwzględnia obie te koncepcje.
Zdaniem ekspertki, o ile przyszłe zdarzenia z definicji naznaczone są niepewnością, jej znaczny wzrost w różnych obszarach życia społeczno-gospodarczego utrudnia decyzje podejmowane przez społeczeństwo i przedsiębiorców, a przez to ma negatywny wpływ na gospodarkę. Wzrost niepewności powoduje odraczanie wydatków konsumpcyjnych i inwestycyjnych, może też hamować rozwój zatrudnienia i prowadzić do nieoptymalnej relokacji zasobów. Badania pokazują też, że w warunkach niepewności firmy o niskim potencjale rozwojowym dokonują większej ekspansji niż firmy o dużym potencjale.
- Najważniejszym źródłem niepewności dla firm jest otoczenie makroekonomiczne. Badanie Miesięcznego Indeksu Koniunktury (MIK) w Polsce pokazuje, że odsetek firm, które wskazały, że niepewność sytuacji gospodarczej ma duże lub bardzo duże znaczenie dla ich rozwoju pod koniec ub. roku wyniósł 54,4 proc., co oznacza istotny spadek w porównaniu z grudniem 2022 r., gdy blisko 83 proc. firm wskazywało na duże znaczenie niepewności. Wciąż jednak ponad połowa firm uznaje niepewność za jedną z najważniejszych barier, zaraz po kosztach pracowniczych (70 proc. badanych firm) i cenach energii (60 proc.)
– pisze dalej ekspertka.
Jej zdaniem różne branże różnie reagują na czynniki niepewności. W branży handlowej i produkcyjnej odsetek firm deklarujących pod koniec ubiegłego roku, że niepewność otoczenia gospodarczego stanowi dla nich ważną barierę rozwojową wyniósł 63 proc. w branży produkcyjnej (9 pkt. proc. powyżej średniej) i 59 proc. w branży handlowej (6 pkt. proc. powyżej średniej), co obrazuje, że te branże są szczególnie narażone na niepewność dotyczącą m.in. przyszłej konsumpcji.
- Chociaż polityka publiczna nie ma wpływu na wszystkie czynniki niepewności i ryzyka, z którymi mierzą się przedsiębiorcy, odgrywa ona ważną rolę w ograniczaniu ich negatywnego wpływu na działalność firm. Jeszcze ważniejsze jest ograniczanie niepewności dotyczącej planowanych działań w zakresie polityki gospodarczej, bowiem brak spójności i jasności dokonywanych zmian stanowi szczególnie dotkliwą barierę dla firm
– pisze na zakończenie Agnieszka Wincewicz-Price.