Cudzoziemcy stanowią istotną grupę osób zatrudnionych w Polsce. Według GUS pod koniec maja 2024 roku na terenie naszego kraju pracowało ponad milion osób spoza Polski. Co naturalne, wiele z nich chciałoby skorzystać z usług i produktów finansowych. W jaki sposób mogą to zrobić? Wiele zależy od statusu prawnego danej osoby, jej pochodzenia i sytuacji finansowej - komentuje Małgorzata Kulikowska, ekspertka finansowa ANG Odpowiedzialne Finanse.
W ostatnich latach, w związku ze zmianami w polskim prawie, uwarunkowaniami społecznymi i sytuacją geopolityczną (duży napływ osób uchodźczych i migrujących w związku z wojną w Ukrainie i sytuacją na Białorusi) wzrosła w Polsce liczba cudzoziemców. Wraz z ich przybyciem pojawiła się potrzeba zaoferowania im usług finansowych, które umożliwiłyby im prowadzenie działalności gospodarczej, zarządzanie oszczędnościami czy przesyłanie środków do krajów pochodzenia.
- Choć podstawowe produkty bankowe, takie jak konta osobiste, kredyty czy karty prepaid, są dostępne dla obcokrajowców, warunki ich uzyskania zależą od statusu prawnego danej osoby, jej pochodzenia i sytuacji finansowej - mówi Małgorzata Kulikowska, ekspertka finansowa ANG Odpowiedzialne Finanse. - Warto zwrócić uwagę, że banki muszą przestrzegać wymogów, m.in. tych związanych z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy, co oznacza, że dokumentacja cudzoziemców musi zostać starannie zweryfikowana przed otwarciem konta - dodaje ekspertka.
Rachunki bankowe
Założenie konta przebiegnie najprościej dla osób pochodzących z krajów Unii Europejskiej. Zazwyczaj wystarczy sam dowód tożsamości - np. paszport lub dowód osobisty - i polski numer telefonu, który umożliwia m.in. uwierzytelnienie transakcji. W niektórych przypadkach potrzebne będzie też przedstawienie dokumentu pobytowego lub potwierdzenie zameldowania.
Osoby pochodzące spoza Unii Europejskiej muszą spełnić więcej formalności. Konieczne jest przedłożenie paszportu, karty pobytu lub innego dokumentu pobytowego i posiadanie polskiego numeru telefonu. W przypadku osób, które nie mają jeszcze pełnej karty pobytu, wybrane banki akceptują zaświadczenie o zameldowaniu na pobyt czasowy lub zaświadczenie z Urzędu do Spraw Cudzoziemców.
- Dla uchodźców politycznych i osób z krajów objętych konfliktami, instytucje finansowe mogą stosować ułatwienia. Zależy to jednak od polityki danego banku i sytuacji politycznej w kraju pochodzenia - mówi Małgorzata Kulikowska, ekspertka finansowa ANG Odpowiedzialne Finanse.
Od lutego 2022 roku, po ataku Rosji na Ukrainę, wiele polskich banków zaktualizowało swoje procedury i ułatwiło obywatelom Ukrainy dostęp do polskiego systemu bankowego. Część banków umożliwiła zdalne założenie konta i udostępniła aplikacje w języku ukraińskim, a nawet wsparcie w tym języku w oddziałach. Często do założenia konta potrzebne są tylko paszport lub ukraiński dokument tożsamości oraz zaświadczenie o zameldowaniu lub karta pobytu.
Kredyty i pożyczki
Rozpatrując wniosek o kredyt lub pożyczkę, bank musi ocenić zdolność kredytową klienta. - Proces ten regulowany jest przez Rekomendację S Komisji Nadzoru Finansowego, która wskazuje, że banki powinny uwzględniać stabilność dochodów, długotrwałość zatrudnienia oraz historię kredytową. W przypadku migrantów z krótszym okresem zatrudnienia może być trudniej spełnić te kryteria – przyznaje ekspertka ANG Odpowiedzialne Finanse.
Osoby posiadające rachunek bankowy w Polsce od kilku lat, na którym widnieją systematyczne wpływy, mają większe szanse na kredyt. Nadal jednak dotyczą ich wyższe wymagania w zakresie niezbędnych dokumentów.
Kredy hipoteczny
Ubieganie się o kredyt hipoteczny jest procesem złożonym i wiąże się z licznymi formalnościami.
- Do podstawowych wymogów w tym zakresie należą posiadanie potwierdzenia pobytu stałego lub czasowego w Polsce. W przypadku obywateli i obywatelek krajów Unii Europejskiej wystarczy karta pobytu lub dowód tożsamości. W przypadku osób spoza UE, potrzebna będzie karta pobytu stałego, zezwolenie na pobyt czasowy lub inne dokumenty potwierdzające legalny pobyt w naszym kraju- mówi Małgorzata Kulikowska, ekspertka finansowa ANG Odpowiedzialne Finanse.
- Drugim elementem są stabilne dochody, najlepiej uzyskiwane w Polsce. W tym przypadku na ich potwierdzenie potrzebne będą umowy o pracę, zaświadczenia od pracodawcy, wyciągi z konta bankowego, bądź inne dokumenty potwierdzające regularne dochody. Z kolei osoby prowadzące firmę w Polsce, będą musiały dostarczyć także dokumenty podatkowe. Trzecim podstawowym elementem jest zdolność kredytowa. W tym przypadku analizowane są dochody i istniejące już zobowiązania finansowe - dodaje ekspertka.
W przypadku obcokrajowców spoza Unii Europejskiej, poza wyżej wymienionymi wymogami, konieczne jest dostarczenie dodatkowych dokumentów potwierdzających stabilne dochody w Polsce: umowy o pracę i potwierdzenie wysokości dochodów, np. w formie PIT-11 lub PIT-36.
Przekazy pieniężne
Wielu migrantów korzysta z międzynarodowych przekazów, wysyłając środki do kraju swojego pochodzenia. Przykładowo, przekazy z Polski na Ukrainę stanowią znaczną część rynku międzynarodowych przekazów finansowych. Takie osoby korzystają z tradycyjnych przekazów bankowych lub szybkich przelewów. Co ważne, polskie banki oraz firmy zajmujące się przekazami międzynarodowymi oferują preferencyjne stawki dla popularnych kierunków (np. przelewy do Ukrainy).
- Przepisy regulujące te usługi są opisane w Ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, która wymaga od firm weryfikacji tożsamości klientów i monitorowania dużych transakcji. Przepisy obligują instytucje do stosowania procedur KYC i weryfikacji tożsamości przy transferach powyżej określonego limitu. Oznacza to potrzebę okazania dodatkowej dokumentacji przy wyższych kwotach - komentuje Małgorzata Kulikowska z ANG Odpowiedzialne Finanse.
Karty płatnicze prepaid
W przypadku osób mających problemy z otwarciem tradycyjnego konta bankowego, np. ze względu na trwające formalności związane z uzyskaniem pozwolenia na pobyt, dobrym wyjściem może być karta przedpłacona. Może ona służyć zarówno do zakupów online i stacjonarnych, jak i do wypłacania środków z bankomatu. Karty te są dostępne w punktach sprzedaży detalicznej i mogą być zasilane gotówką. Jest to rozwiązanie dla osób nieposiadających dokumentów potwierdzających pobyt.
Dostępność kart przedpłaconych jest regulowana przez Ustawę o usługach płatniczych. Karty prepaid są oferowane przez banki, instytucje i firmy pozabankowe.
Zapoznanie się z wymogami jest kluczowe
Osoby spoza Polski, które chcą skorzystać z usług finansowych w naszym kraju, powinny dokładnie zapoznać się z wymogami i formalnościami, jakie muszą spełnić.
- Wymagania są zależne między innymi od statusu pobytowego czy kraju pochodzenia danej osoby. Często dostępność oferty jest też zależna od polityki konkretnego banku. Warto skorzystać ze wsparcia doświadczonych ekspertów finansowych, którzy wskażą, jakie wymagania należy spełnić i na co trzeba zwrócić uwagę. Mają oni szeroki wgląd w oferty wielu instytucji, co ułatwi cały proces - mówi Małgorzata Kulikowska, ekspertka finansowa ANG Odpowiedzialne Finanse.
