Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie przychylił się do skargi organizacji ekologicznych i uchylił wydane przez RDOŚ i GDOŚ decyzje środowiskowe dla prac regulacyjnych i utrzymaniowych na Odrze, które ruszyły w 2022 r.
Jak wynika z wyroku WSA z 27 stycznia 2025 r., sąd uchylił decyzję Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska oraz decyzję Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska jako organu I instancji o środowiskowych uwarunkowaniach prac na Odrze granicznej w ramach projektu Ochrony Przeciwpowodziowej w Dorzeczu Odry i Wisły. W ocenie sądu przy wydaniu decyzji środowiskowej doszło do naruszenia przepisów postępowania, które miały istotny wpływ na wynik sprawy.
Sąd przychylił się do skargi ekologów
Decyzję środowiskową dla prac na Odrze RDOŚ wydał w 2020 r., a 16 sierpnia 2022 r. GDOŚ ją utrzymał. Rozstrzygnięcie to zostało zaskarżone do sądu administracyjnego przez organizacje ekologiczne - Stowarzyszenia Ekologicznego EKO-UNIA oraz Stepnickiej Organizacji Turystycznej - Nie Tylko Dla Orłów. Jak wskazał sąd, wszyscy skarżący zasadnie zwrócili uwagę, że GDOŚ jako organ odwoławczy nie uwzględnił w decyzji kwestii wystąpienia na kilka dni przed jej wydaniem katastrofy ekologicznej na Odrze. Zmiana jaka zaistniała w związku z katastrofą w środowisku winna skutkować koniecznością przeprowadzenia na nowo inwentaryzacji przyrodniczej dla realizowanej inwestycji - zaznaczył WSA.
Jak stwierdził sąd, organ wiedział o katastrofie "z urzędu", a mimo to nie uwzględnił tej okoliczności. W ocenie sądu, wprawdzie żaden przepis ustawy ani szczególny nie nakłada na inwestora obowiązku aktualizacji raportu środowiskowego w toku postępowania administracyjnego, o ile nie uzasadniają tego konkretne okoliczności faktyczne i prawne, to jednak, zdaniem WSA takimi okolicznościami może być przykładowo zaistniała katastrofa ekologiczna. Zdaniem Sądu wystąpienie takiej katastrofy nakazuje uznać, że wszelkie ustalenia faktyczne poczynione przez organ do wydania zaskarżonej decyzji pozostały nieaktualne, ponieważ raport środowiskowy nie określa stanu gatunków chronionych i ich siedlisk przyrodniczych, po wystąpieniu katastrofy. Sąd wskazał, że organ nie rozważył potrzeby podjęcia działań odtwarzających właściwy stan środowiska.
W ocenie WSA, należy mieć na uwadze, że działania, które potencjalnie mają negatywny wpływ na stan ochrony środowiska, a taki był charakter inwestycji na Odrze, mają w przypadku małej populacji znacznie większe skutki niż w przypadku populacji dużej i stabilnej. Śnięcie ryb zmieniło tym samym podstawy badań dla oceny skutków działań modernizacyjnych dla specjalnych obszarów ochrony siedlisk. Wobec tego Sąd wskazał, że w odniesieniu do gatunków ryb dotkniętych śnięciem przeprowadzić należy nową ocenę skutków dla specjalnych obszarów ochrony siedlisk, ponownie ocenić stan ochrony danych populacji i zweryfikować metody zabezpieczające i odtworzeniowe.
Zmiana stanu faktycznego sprawy na skutek katastrofy wywiera bowiem zasadniczy wpływ na rozstrzygnięcie w rozpatrywanej sprawie i raport należało zaktualizować - orzekł WSA. Jednocześnie uznał za zasadne uchylenie decyzji organu pierwszej instancji - RDOŚ.
Na skutek zaskarżenia decyzji GDOŚ z 2022 r., już po rozpoczęciu prac na Odrze, WSA nakazał ich wstrzymanie, co zostało podtrzymane przez Naczelny Sąd Administracyjny wiosną 2023 r. Ówczesny wiceminister infrastruktury Marek Gróbarczyk oświadczył wtedy, że prace nie zostaną wstrzymane, ponieważ są prowadzone "w oparciu o prawomocne pozwolenie na budowę i poprawia bezpieczeństwo przeciwpowodziowe mieszkańców".
Wody Polskie: Nie kontynuujemy prac
Wody Polskie w przedstawionym oświadczeniu wskazały, że obecnie analizują konsekwencje wyroku.
Podkreślamy, że prace prowadzone na rz. Odrze polegały głównie na modernizacji istniejącej zabudowy regulacyjnej, zgodnie z założeniami polsko – niemieckiej Umowy z dn. 27 kwietnia 2015 r. o wspólnej poprawie sytuacji na drogach wodnych na pograniczu polsko-niemieckim (ochrona przeciwpowodziowa, warunki przepływu i żeglugi) - napisało przedsiębiorstwo, dodając, że prace prowadzono w oparciu o pozwolenia na realizację inwestycji wydane przez wojewodów.
"Prace były prowadzone równolegle na 5 odcinkach rzeki i zostały zakończone w terminach: 30.11.2023 r. (odcinki 1-4) oraz 29.03.2024 r. (odcinek 5). Na wszystkie odcinki uzyskano pozwolenia na użytkowanie. Do czerwca 2024 r. incydentalnie miały miejsce prace gwarancyjne, które wynikały z umowy z wykonawcą. Obecne kierownictwo Wód Polskich w 2024 roku podjęło decyzję o nie kontunuowaniu dalszych prac na kolejnych odcinkach Odry granicznej do momentu rozstrzygnięcia sprawy w sądzie administracyjnym w zakresie wydanej decyzji środowiskowej"
- przekazano.
