Unijne inwestycje w Izraelu osiągają rekordowe poziomy, a ich największym źródłem jest Holandia. Jak ujawnia opublikowany raport SOMO, to dzięki amsterdamskiej dzielnicy Zuidas kraj ten stał się największym inwestorem w izraelską gospodarkę.
Z opublikowanej analizy holenderskiej organizacji pozarządowej SOMO (Fundacja na rzecz Badań nad Przedsiębiorstwami Międzynarodowymi/Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen) wynika, że Unia Europejska jest obecnie największym inwestorem zagranicznym w Izraelu – wyprzedzając nawet Stany Zjednoczone. Łączna wartość inwestycji z państw członkowskich UE w 2023 roku wyniosła 72,1 miliarda euro. W tym samym czasie USA zainwestowały 39,2 miliarda euro.
Jednak to nie Bruksela ani Berlin, lecz Amsterdam stał się centrum europejskiego finansowania izraelskiej gospodarki. Według danych cytowanych przez SOMO aż dwie trzecie całkowitych unijnych inwestycji w Izraelu pochodzi z Holandii – głównie za sprawą amsterdamskiej dzielnicy biznesowej Zuidas. W 2023 roku wartość inwestycji holenderskich firm w Izraelu przekroczyła 49 miliardów euro.
Raport SOMO ukazuje tę zależność w kontekście trwającej wojny w Strefie Gazy i izraelskiej okupacji terytoriów palestyńskich. Organizacja apeluje do Unii Europejskiej o natychmiastowe zawieszenie obowiązującego układu stowarzyszeniowego z Izraelem oraz wprowadzenie embarga na handel bronią i produktami podwójnego zastosowania.
Szczególną rolę w mechanizmie inwestycyjnym odgrywa Zuidas – prestiżowe centrum finansowe Amsterdamu, gdzie zarejestrowane są setki firm międzynarodowych, funduszy inwestycyjnych i tzw. brievenbusfirma’s, czyli spółek-skrzynek pocztowych. Jak podkreśla SOMO, część z 49 miliardów euro formalnie inwestowanych w Izraelu może nie pochodzić z holenderskiego kapitału, lecz z firm korzystających z Holandii jako "węzła podatkowego i prawnego".
Według danych banku centralnego Holandii (DNB) około 12 proc. tych inwestycji to tzw. podmioty specjalnego przeznaczenia – nieprowadzące realnej działalności gospodarczej. Mimo to zarówno SOMO, jak i niezależni eksperci wskazują, że wiele rzeczywistych firm także korzysta z luk prawnych i umów podatkowych, by ograniczać należne podatki i maksymalizować zyski.
Zasadnicze znaczenie ma także dwustronna umowa podatkowa między Holandią a Izraelem. Umożliwia ona izraelskim firmom transfery zysków za pomocą wewnętrznych pożyczek i opłat licencyjnych, co – według ekspertów – może zmniejszać wpływy budżetowe zarówno w Izraelu, jak i w innych krajach europejskich.
Eksperci SOMO zwracają uwagę, że choć takie mechanizmy mogą formalnie ograniczać dochody izraelskiego fiskusa, to w szerszym ujęciu wspierają gospodarkę tego kraju.
„Dzięki korzystnym warunkom podatkowym w Holandii izraelskie firmy mogą unikać podatków nie tylko w Izraelu, ale też w innych krajach Europy. To zwiększa ich zyskowność i wzmacnia całą izraelską gospodarkę”
– tłumaczy Jasper van Teeffelen, analityk podatkowy SOMO i autor raportu w rozmowie telefonicznej z PAP.
Z danych SOMO wynika również, że Izrael zainwestował w 2023 roku 47 miliardów euro w Holandii – sześciokrotnie więcej niż w Stanach Zjednoczonych. Tym samym Amsterdam i Zuidas stają się także największym odbiorcą izraelskiego kapitału na świecie.
Jak podkreśla raport SOMO, zależności ekonomiczne między UE a Izraelem – zwłaszcza tak silne jak te łączące Izrael z Holandią – mogą wpływać na stanowisko poszczególnych państw unijnych wobec ewentualnych sankcji. Holandia, jako kraj o największym udziale kapitałowym, odgrywa tu szczególnie istotną rolę.
Tymczasem mimo rosnącej presji społecznej i apeli organizacji pozarządowych unijni ministrowie spraw zagranicznych nie podjęli we wtorek decyzji o wprowadzeniu restrykcji wobec Izraela. Podczas spotkania w Brukseli omawiano dziesięć możliwych środków zaproponowanych przez unijną szefową dyplomacji Kaję Kallas. Po obradach poinformowała ona jednak, że propozycje te pozostają jedynie „na stole” jako potencjalny instrument nacisku, jeśli Izrael nie wywiąże się z wcześniejszych ustaleń.
