Program "Mieszkanie bez wkładu własnego" przy kredycie mieszkaniowym, dofinansowanie dla korzystających z budownictwa społecznego i uproszczenie przepisów przy budowie małych domów mieszkalnych - to propozycje Polskiego Ładu, które mają pomóc w zapewnieniu mieszkań dla rodzin.
W sobotę odbywa się konwencja programowa, na której prezentowany jest tzw. Polski Ład, czyli nowy społeczno-gospodarczy program na okres pocovidowy, który firmują partie tworzące Zjednoczoną Prawicę.
W ramach Polskiego Ładu przewidziano program "Mieszkanie bez wkładu własnego", zwiększający dostępność do finansowania własnego mieszkania.
Według założeń, program zwiększający dostępność do finansowania własnego mieszkania obejmie trzy grupy klientów: tych, którzy chcą mieć swoje pierwsze mieszkanie z rynku pierwotnego, tych, którzy szukają go na rynku wtórnym, społecznym oraz tych, którzy chcą wybudować dom.
Państwo będzie gwarantować maksymalnie 150 tys. zł wkładu własnego dla biorących kredyt lub oferować dofinansowanie w wysokości do 160 tys. zł dla osób korzystających z mieszkalnictwa społecznego czy też rodzin wielodzietnych (w zależności od liczebności rodziny).
Łącznie z programu „„Mieszkanie bez wkładu własnego” będzie mogło skorzystać około 80 tys. rodzin rocznie. Instrument skierowany jest do osób od 20. do 40. roku życia. Wysokość otrzymanego finansowania będzie uzależniona od liczby dzieci w rodzinie – 30 tys. zł w przypadku drugiego dziecka, 60 tys. zł – trzeciego, 30 tys. zł – każdego kolejnego. Aby zmniejszyć ryzyko wzrostu cen, zostanie wprowadzony poziom ceny maksymalnej za 1 m kw. nieruchomości, która będzie kwalifikować się do programu.
W ramach Polskiego Ładu przewidziano również, że realizacja budynków jednorodzinnych o powierzchni zabudowy do 70 m kw. będzie możliwa bez pozwolenia, kierownika i książki budowy, a jedynie na podstawie zgłoszenia. Zdaniem pomysłodawców oznacza to skrócenie procesu budowlanego nawet do kilku tygodni i oszczędności co najmniej kilku tysięcy złotych dla inwestora.
Ponadto Polski Ład przewiduje m.in. wprowadzenie programu dofinansowania budowy centrów lokalnej wspólnoty na bazie wcześniej stworzonego planu modułowego. Budownictwo modułowe, dzięki nowym technologiom, jest coraz bardziej doceniane. Prefabrykowane moduły to już nie tylko synonim architektury tymczasowej, ale budynków użyteczności publicznej, takich jak szkoły, przedszkola czy hotele. Największym atutem budownictwa modułowego, jak podkreślono, jest szybki czas realizacji inwestycji, ale także zmiana funkcji, które pełnią budynki samorządowe.
Gminy będą miały możliwość dostosowania funkcjonalności budynków do potrzeb lokalnej społeczności, np. koncentrując się na tym, by było to miejsce spotkań, aktywizacji społecznej i przedsiębiorczości. Budynek ten będzie mógł ulegać zmianom po jakimś czasie, wraz ze zmianami społeczności lokalnej, co będzie wymagać mniejszych nakładów inwestycyjnych. Jego modyfikacja będzie prostsza niż w przypadku budownictwa tradycyjnego - zaznaczono.
Kolejną propozycją promowania budownictwa mieszkaniowego są granty na infrastrukturę dla gmin inwestujących w budownictwo mieszkaniowe.
Według propozycji, gminy, które zaangażują się w budowę mieszkań komunalnych lub w ramach SIM, TBS (w tym na zasadach „lokal za grunt”), będą mogły uzyskać dodatkowe wsparcie na inwestycje towarzyszące - np. budowę dróg, kanalizacji, szkół, przedszkoli. Za każde zrealizowane przedsięwzięcie mieszkaniowe gmina otrzyma grant na pokrycie 10 proc. takiej inwestycji towarzyszącej.
Rząd planuje także wdrożyć Krajowy Fundusz Rewitalizacji, finansujący gminne programy rewitalizacji - także miejskich kamienic. Procedura pozyskiwania środków ma być bardzo prosta. Najpierw gminy będą występować z wnioskami o dotacje na dofinansowanie inwestycji, m.in. mieszkaniowych, infrastrukturalnych i środowiskowych. Po zrealizowaniu określonych celów dotacje będą przekształcane w bezzwrotne granty.
Przewidywane jest także wprowadzenie katalogu standardów urbanistycznych: nowych, powszechnie obowiązujących standardów urbanistycznych, które zagwarantują dostęp do podstawowych usług społecznych, takich jak szkoły, przedszkola czy tereny zielone. Katalog ma uwzględniać różnorodną specyfikę poszczególnych miast i wsi. Będzie on stosowany przy opracowywaniu zasad zabudowy i zagospodarowania terenów.
Z kolei program „Lokal za grunt” to nowa możliwość współpracy samorządów z inwestorami. Inwestor może pozyskać od samorządu grunt pod inwestycję w zamian za prawa do części wybudowanych lokali. Otrzymane lokale mieszkalne gmina będzie mogła przeznaczyć na potrzeby rodzin, które nie są w stanie kupić lub wynająć mieszkania po cenach rynkowych, a w przypadku lokali użytkowych – otworzyć w nich np. przedszkole czy punkt aktywności lokalnej. Poza zwiększeniem dostępności mieszkań regulacja ta ma przyczynić się do zmniejszania rozwarstwienia społecznego i segregacji przestrzennej.
W ramach Polskiego Ładu przewidziano także cyfryzację procedur inwestycyjno-budowlanych. Pakiet rozwiązań wprowadzających ułatwienia cyfrowe do ustawy Prawo budowlane, w tym możliwość składania określonych dokumentów w procesie inwestycyjno-budowlanym w postaci elektronicznej, został przygotowany przez rząd wspólnie z Głównym Urzędem Nadzoru Budowlanego. Cyfryzacja procesu budowlanego ma go uprościć i przyspieszyć, a jednocześnie wpłynąć na przejrzystość w ustalaniu kolejności rozpatrywania poszczególnych spraw urzędowych.
Polski Ład przewiduje także wsparcie spółdzielni mieszkaniowych, które obejmują dziś ok. 4 mln mieszkań. Według założeń programu, spółdzielcy mają otrzymać większe prawa w procesach decyzyjnych, m.in. poprzez kadencyjność prezesów i zarządów oraz zasadę ich wybierania przez wszystkich członków spółdzielni (a nie np. tylko przez radę nadzorczą). Wprowadzona zostanie także większa transparentność funkcjonowania spółdzielni przez rozszerzenie prawa członków do informacji o jej działalności.
Kolejny element programu jest Społeczna Agencja Najmu. Agencje najmu to instytucje, które dzięki preferencyjnym rozwiązaniom podatkowym oraz gwarancji długookresowej umowy będą mogły dzierżawić lokale z rynku poniższych cenach, a następnie wynajmować je wskazanym przez gminę lokatorom. Beneficjenci otrzymają dodatkowo dopłatę do czynszu w ramach programu Mieszkanie na Start.
W ramach Polskiego Ładu zostanie także zaoferowane wsparcie dla montażu instalacji OZE w budynkach wielorodzinnych, które ma sprawić, że będą one bardziej opłacalne. Podobna pomoc finansowa zostanie skierowana także do wspólnot mieszkaniowych.
Nowym filarem programu mieszkaniowego mają być Społeczne Inicjatywy Mieszkaniowe (SIM). Powstające w całej Polsce z udziałem gmin i Krajowego Zasobu Nieruchomości spółki mają wesprzeć budowę nowoczesnych mieszkań na wynajem o umiarkowanym czynszu.
W programie przewidziano także przeciwdziałanie rozproszeniu zabudowy. Chodzi o oparcie planu ogólnego na precyzyjnej i racjonalnej strategii rozwoju. Nowe inwestycje na podstawie indywidualnych decyzji administracyjnych mają być możliwe wyłącznie w ramach uzupełniania istniejącej zabudowy, z dostępem do drogi, na terenach w pełni wyposażonych w niezbędne media i spełniających ustawowe wymagania dostępności do obiektów infrastruktury społecznej. Zwiększenie zwartości zabudowy ma przyczynić się do zmniejszenia nakładów na transport przy realizacji nowych inwestycji, zminimalizuje koszty wyposażenia w niezbędną infrastrukturę techniczną i poprawi warunki bytowe mieszkańców.
Dzięki zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, od 2025 r. każda gmina w Polsce ma - według założeń - dysponować planem ogólnym, powiązanym ze strategią rozwoju. Plan w elastyczny sposób ma określał ramy lokalizacyjne dla nowej zabudowy, uwzględniając istniejące potrzeby rozwojowe gmin. Szczegółowe rozstrzygnięcia zapadną na poziomie planu zabudowy, a także zintegrowanych projektów inwestycyjnych, w ramach których możliwe będzie zawarcie partnerstwa publiczno-prywatnego w zakresie podziału obowiązków inwestycyjnych między gminą i inwestorem.
Elementem planu jest także zagospodarowanie niewykorzystanej przestrzeni, szczególnie w dużych miastach. Chodzi m.in. o tereny nad liniami kolejowymi, które są bardzo atrakcyjne, ale na których przeprowadzenie inwestycji w zabudowę jest bardzo trudne. Według twórców Polskiego Ładu, obecne uregulowania prawne wykluczają też możliwość sprzedaży powierzchni nad torami, co skutkuje niemożliwością wykorzystywania tych terenów do rozwoju miast i pozbawia PKP S.A. możliwości zarobku. Dlatego przewidziane jest wprowadzenie prawa własności warstwowej. Ma to uprościć program inwestycyjny.
