Problemy z płynnością finansową przedsiębiorców? Można temu zaradzić

Co zrobić, gdy firmie grozi wypowiedzenie umowy kredytu? Monitorowanie zobowiązań i jak najszybsze podjęcie rozmów z bankiem to kluczowe kwestie w przypadku wystąpienia problemów – uważają eksperci z Deloitte Legal: Agnieszka Ziółek, radca prawny, partner i Mariusz Banaś, adwokat, managing associate.

Kryzys związany z pandemią koronawirusa SARS-CoV-2 może spowodować problemy z płynnością finansową u wielu przedsiębiorców. Zaburzenia te mogą z kolei pociągnąć za sobą naruszenie przez nich postanowień często dawno nieodkurzanych umów kredytu. Także przejściowe problemy z frekwencją pracowników lub dostępnością na rynku określonego rodzaju usług mogą doprowadzić do czasowej lub trwałej niemożności wywiązania się z obowiązków przez kredytobiorcę. 

W związku z tym warto wiedzieć, jakie prawa mu przysługują, jak wygląda proces potencjalnego wypowiedzenia umowy kredytu przez bank i jak tego uniknąć. Kredytodawcy oczywiście dostrzegają nadzwyczajną sytuację panującą w gospodarce i starają się wdrożyć specjalne środki pozwalające kredytobiorcom pokonać czasowe trudności finansowe.

Jednym z przejawów takich działań jest opublikowany 16 marca br. komunikat Związku Banków Polskich ws. działań pomocowych podejmowanych przez banki w związku z pandemią koronawirusa. 

Zgodnie z komunikatem w związku z pandemią planowane jest podjęcie przez banki działań polegających m.in. na odroczeniu (zawieszeniu) spłaty rat kredytów i w związku z tym wydłużeniem o ten okres terminu spłaty, umożliwieniu odnowienia istniejącego finansowania i ułatwieniu dostępu do kredytu krótkoterminowego. Przed zażądaniem spłaty całości kredytu bank musi wypowiedzieć umowę kredytu, a to, wbrew pozorom, dość skomplikowany i niejednokrotnie przedłużający się proces. 

Terminy te są jedną z najintensywniej negocjowanych części umów kredytu. Pozwalają one kredytobiorcy w ściśle określonym czasie np. poprawić wskaźniki finansowe dzięki wniesieniu wkładów pieniężnych przez wspólników, skutkiem czego naruszenie będzie traktowane jako niezaistniałe. Warto na tym etapie podjąć rozmowy z bankiem. Często rozmowy z bankiem finansującym podjęte na tym właśnie etapie przynoszą najlepszy rezultat, choćby w postaci zmiany harmonogramu spłaty zadłużenia.

Zanim bank wypowie umowę – restrukturyzacja zadłużenia

Procedura wypowiedzenia umowy kredytu rozpoczyna się od złożenia przez bank oświadczenia o wypowiedzeniu umowy. Zgodnie z Prawem bankowym, termin wypowiedzenia wynosi co najmniej 30 dni, a w razie zagrożenia upadłością kredytobiorcy – 7 dni. Termin wypowiedzenia zaczyna biec od dnia następującego po dniu, w którym kredytobiorca otrzymał oświadczenie banku. Dopiero po upływie tego terminu kredyt staje się w całości wymagalny.

Jeśli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania, przed zażądaniem spłaty całości kredytu (a zatem przed wypowiedzeniem umowy) bank jest zobowiązany do umożliwienia kredytobiorcy restrukturyzacji zadłużenia. W tym przypadku bank musi wezwać kredytobiorcę do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych od dnia otrzymania pisma. Jest to więc kolejna okazja do podjęcia rozmów z bankiem finansującym, w którego interesie bynajmniej nie jest upadłość jego klientów. 
Ponadto, odrzucenie przez bank wniosku kredytobiorcy o restrukturyzację zadłużenia wymaga przekazania mu szczegółowych wyjaśnień dotyczących przyczyn odrzucenia. 
Jeśli ta – co najmniej druga okazja do zrestrukturyzowania zadłużenia – nie przyniesie rezultatów, bank może złożyć wobec kredytobiorcy oświadczenie o wypowiedzeniu umowy kredytu najwcześniej równocześnie z przekazaniem kredytobiorcy wyjaśnień dotyczących przyczyn odrzucenia wniosku o restrukturyzację.

Nawet jednak na tym etapie, kredytobiorca może zdecydować o wszczęciu sądowej restrukturyzacji swojego przedsiębiorstwa. Taka możliwość jest przewidziana przepisami ustawy Prawo restrukturyzacyjne.

Postępowanie restrukturyzacyjne. Co dalej?

Brak wywiązania się ze zobowiązań określonych umową kredytu rzadko pozostaje oderwany od ogólnej kondycji finansowej kredytobiorcy. W przypadku kredytobiorców, względem których toczy się postępowanie restrukturyzacyjne (przyspieszone układowe, układowe lub sanacyjne) zastosowanie znajdą jednak przepisy szczególne określone ustawą Prawo restrukturyzacyjne. 

Naruszenie postanowień umowy kredytu powoduje komplikacje nie tylko dla kredytobiorcy, ale również dla banków. W najbliższych miesiącach ryzyko tych ostatnich związane z udzielonymi lata temu kredytami ulegnie istotnemu zwiększeniu. W takiej sytuacji najlepszą radą dla kredytobiorców jest stałe monitorowanie wypełniania swoich zobowiązań (również niepieniężnych) określonych postanowieniami umów kredytu, a w razie wystąpienia problemów możliwie szybkie podjęcie rozmów z bankami. Nie warto czekać z rozwiązaniem tych kwestii na ostatni moment, bowiem wczesne ich zidentyfikowanie daje najszerszy wachlarz środków służących poprawie sytuacji – uważaj eksperci Deloitte Legal.