Jeśli wierzyć oficjalnym szacunkom, gospodarka Rosji zakończyła 2022 rok ze spadkiem PKB o 2,1 proc. Prognozy dotyczące tego, co wydarzy się w 2023 r., są bardzo zróżnicowane, ale najbardziej prawdopodobny scenariusz zakłada, że nadchodzi ponowne pogorszenie gospodarcze. Na recesję wskazuje większość prognoz i analiza danych alternatywnych przygotowana przez analityków CEIC (ISI Emerging Markets Group).
30 marca 2023 – Po rosyjskiej inwazji na Ukrainę w lutym 2022 roku wśród najczęściej zadawanych przez analityków pytań wybrzmiewają te dotyczące kondycji rosyjskiej gospodarki. Pakiety sankcji wprowadzanych przez Unię Europejską i inne kraje zachodnie miały w założeniu osłabić tamtejszą gospodarkę, a w konsekwencji potencjał militarny Kremla. Dostępne dane dotyczące 2022 roku pozwalają stwierdzić, że choć nie ma wątpliwości co do recesji, to nie była ona tak głęboka, jak mogły wskazywać niektóre przewidywania.
Eksperci CEIC (ISI Emerging Markets Group), chcąc określić najbardziej prawdopodobny scenariusz rozwoju rosyjskiej gospodarki w 2023 r., sięgnęli po dane alternatywne. Efektem ich pracy jest publikacja „Behind the Curtain of Russia's Data”.
Wątpliwe dane oznaczają równie wątpliwe szacunki
Poszczególne szacunki PKB Rosji mogą mocno różnić się od siebie. W celu zobrazowania, jak duże mogą to być różnice, eksperci CEIC zawarli w zestawieniu prognozy organizacji FocusEconomics oparte na ankiecie przeprowadzanej wśród ekonomistów reprezentujących różne renomowane instytucje i przedsiębiorstwa. Odpowiedzi były skrajnie rozbieżne, wahając się od wzrostu PKB na poziomie 1 proc. do spadku aż o 7,1 proc. Analitycy CEIC wskazują, że być może najbardziej użyteczna w takich sytuacjach jest mediana prognoz, czasami pokazywana jako prognoza konsensusu. Obecnie zapowiada ona spadek PKB o 2,3 proc. W przeszłości metoda ta okazywała się stosunkowo dokładna, zatem wydaje się być dobrym punktem odniesienia dla dalszych analiz.
Rozbieżności te mają kilka przyczyn. Przede wszystkim nie wiadomo, w którym kierunku będzie rozwijać się sytuacja na froncie ukraińskim. Eksperci mogą mieć różne założenia odnośnie do czasu trwania wojny czy angażowanych zasobów, które znacząco wpływają na prognozy. Ponadto dane są niepewne, a często i brakujące. Przykładowo przez ponad rok, między lutym 2022 r. a marcem 2023 r., Kreml nie opublikował żadnych informacji na temat handlu zagranicznego stanowiącego integralną część PKB.
Handel zagraniczny również wskazuje na recesję
Analitycy CEIC brak oficjalnych danych próbowali wypełnić szacunkami opartymi o informacje pochodzące z innych krajów. Dostępna w ten sposób analiza pokazuje, że aktywność gospodarcza Rosji wyraźnie hamuje – w styczniu br. zarówno import, jak i eksport miały ujemne wartości w ujęciu rok do roku.
W mediach regularnie pojawiają się informacje o miliardach euro, które Unia Europejska wciąż przelewa Rosji w celu zapłaty za ropę naftową, gaz ziemny i inne surowce. W rzeczywistości rosyjski eksport zwiększył się tylko w pierwszych miesiącach po wybuchu wojny i było to spowodowane wyłącznie wzrostem cen surowców. W kolejnych miesiącach tempo to sukcesywnie spadało, nawet mimo wypełnienia luki po wycofujących się partnerach zachodnich przez kraje azjatyckie. W szczególności Indie zwiększyły swój import z Rosji (ponad pięciokrotnie).
Dane alternatywne na ratunek
Ze względu na dużą niepewność szacunków opartych na tradycyjnych źródłach, analitycy poszukują innych metod na przygotowywanie prognoz. Jednym ze sposobów badania jest nowcast – metoda szacowania obecnej sytuacji gospodarczej na podstawie danych alternatywnych o wysokiej częstotliwości. Tworząc nowcast, szacunki dotyczące pierwszego kwartału br. opiera się na danych pochodzących właśnie z tego okresu, a nie jak w przypadku innych modeli, na danych historycznych dotyczących niekiedy nawet okresu sprzed wybuchu wojny. Dostępny w bazie CEIC nowcast PKB Rosji okazuje się aktualnym i rzetelnym źródłem informacji o aktywności gospodarczej tego kraju. Bieżąca prognoza (przygotowana przez Now-Casting Economics Ltd.) wskazuje na spadek gospodarczy o 1,3 proc. r/r w pierwszym kwartale 2023 r.
Aktualne dane dotyczące drugiego kwartału wskazują na nieznaczny wzrost w ujęciu rok do roku. Należy tu jednak zwrócić uwagę na występowanie tzw. efektu bazy – w 2022 roku największy spadek PKB gospodarka rosyjska zaliczyła właśnie w II kwartale, co powoduje, że osiągnięcie dodatniego wzrostu jest w tych trzech miesiącach najłatwiejsze.
Nadchodzi pogorszenie gospodarki
Zakłócone publikacje danych statystycznych i niepewność dostępnych informacji prowadzą do zaburzeń szacunków. Świadczą o tym podawane przez wiele źródeł prognozy wzrostu PKB Rosji w 2023 roku. Eksperci CEIC zaznaczają, że przede wszystkim dzięki danym alternatywnym można mówić o nadchodzącym dla Rosji, najprawdopodobniej drugim z rzędu, spadku gospodarczym. Choć może nie być on aż tak duży, jak spodziewano się jeszcze rok temu, gdy na Moskwę zaczęto nakładać pierwsze sankcje.
