Zwiększone kary i surowsze kontrole, czyli przedsiębiorcy znów na celowniku w związku z GSPR

Od 13 grudnia 2024 roku unijne rozporządzenie o ogólnym bezpieczeństwie produktów (GPSR) wprowadza nowe obowiązki dla przedsiębiorców. Surowsze kontrole i wysokie kary mogą znacząco wpłynąć na funkcjonowanie firm. Czy polscy przedsiębiorcy są na to gotowi? - pyta w komentarzu Kinga Konopelko, radca prawny, CEO Kancelarii dla firm Legal&Business Konopelko.

GSPR – kogo dotyczy?

Nowe obowiązki dotyczą m.in.:

• producentów, 
• marketplace’y, 
• autoryzowanych przedstawicieli, 
• dystrybutorów, 
• importerów i
• inne firmy realizujące zamówienia w łańcuchu dostaw. 

Celem GPSR jest zapewnienie, że produkty dostępne na rynku Unii Europejskiej są bezpieczne dla życia i zdrowia konsumentów. Rozporządzenie dotyczy m.in.: zabawek, elektroniki, odzieży, kosmetyków, mebli. Wyjątkiem są produkty regulowane innymi przepisami, takie jak żywność czy produkty lecznicze

Nowe standardy bezpieczeństwa produktów – czego wymagają?

GPSR wprowadza szereg wymagań, które firmy muszą spełnić, w tym: monitorowanie jakości i bezpieczeństwa produktów przez cały ich cykl życia, ustanowienie punktu kontaktowego, wprowadzenie wewnętrznych procedur i przygotowanie szczegółowej dokumentacji technicznej dot. produktu oraz realizowanie w tym zakresie obowiązków informacyjnych względem konsumentów, obowiązek współpracy z systemem szybkiego ostrzegania o niebezpiecznych produktach Safety Gate/RAPEX, współpraca z organami nadzorczymi.

Polska nie wdrożyła krajowych regulacji – czy zwalnia to polskich przedsiębiorców od nowych obowiązków? 

Mimo braku krajowych przepisów, unijne rozporządzenie GPSR ma bezpośrednie zastosowanie. Oznacza to, że przedsiębiorcy muszą dostosować się do nowych regulacji już od 13 grudnia 2024 roku.

Surowsze kontrole w praktyce – kto sprawuje kontrole i nadzór?

Nadzór nad bezpieczeństwem produktów sprawuje Prezes UOKiK, a kontrole realizują wojewódzcy inspektorzy Inspekcji Handlowej. Mają oni szerokie uprawnienia, w tym możliwość żądania dokumentów, dostępu do oprogramowania. Organy kontrolne mają prawo także przeprowadzać zakupy kontrolne czy pozyskiwać dane o łańcuchu dostaw i dystrybucji. Uprawnienia te są bardzo szerokie, co może budzić obawy wśród przedsiębiorców.

Zwiększone kary: ile może kosztować niedostosowanie się do przepisów?

Projektowane przepisy kładą duży nacisk na kary. Przewidziano w nich 22 różnych przypadków, a kary sięgają od  40 000 zł do miliona. Wszystko zależy od okoliczności i rodzaju uchybienia. Przykładowe przypadki kar obejmują brak dokumentacji, niedopełnienie obowiązków informacyjnych czy niezgodność z przepisami technicznymi lub brak współpracy z organami..
Biorąc pod uwagę aktywność Prezesa UOKIK czy inspekcji handlowych, taki zakres uprawnień kontrolnych, jak i przewidywanych kar nie uspokaja.

Czy przedsiębiorcy są gotowi na GSPR?

Pracując z przedsiębiorcami, widzę, jak wiele firm wciąż nie zdążyło przygotować się na nadchodzące zmiany. Wymagania dotyczące dokumentacji, monitorowania i współpracy z organami są czasochłonne i kosztowne. Na razie przepisy budzą wiele wątpliwości, które będą musieli rozwiązywać sami przedsiębiorcy.

Aby uniknąć ryzyka kar i problemów z nadzorem, firmy powinny jak najszybciej:

• Dokonać audytu bezpieczeństwa swoich produktów.
• Wdrożyć wewnętrzne procedury zgodne z GPSR.
• Zapewnić odpowiednią dokumentację i system monitorowania,
• Przygotować się do współpracy z systemem Safety Gate/RAPEX.