Zwrot części wkładu wniesionego do spółki osobowej nie jest przychodem z działalności gospodarczej, który podlega PIT

Przedsiębiorcy często decydują się na prowadzenie działalności gospodarczej w ramach spółki. W celu umożliwienia funkcjonowania takiej spółki wnoszą do niej różnego rodzaju wkłady pieniężne oraz niepieniężne. Część osób po rozkręceniu spółki chce wycofać część wniesionego wkładu. Taka sytuacja powinna zostać jednak dokładnie przeanalizowana pod kątem podatkowym, ponieważ może nieść za sobą istotne konsekwencje o czym przekonał się podatnik, którego sprawa skończyła się ostatecznie w Naczelnym Sądzie Administracyjnym i trwała ponad 4 lata.

Czego dotyczyła sprawa?

Podatnik będący polskim rezydentem posiadał w spółce jawnej 50% praw udziału w zyskach i stratach spółki. Jako aport zostały wniesione do spółki prawa własności gruntu zabudowanego budynkiem piekarni, będącego wcześniej współwłasnością wspólników, oraz inne prawa takie jak użytkowanie wieczyste nieruchomości i drogi wewnętrznej.

Wspólnicy planowali wycofanie ze spółki wkładu w postaci budynku piekarni, poprzez zmniejszenie udziału kapitałowego wspólników w spółce i przeniesienie tego składnika na majątek wspólny. W celu potwierdzenia prawidłowości ujęcia podatkowego takiej transakcji zadali pytanie fiskusowi w ramach wniosku o wydanie interpretacji podatkowej, o to czy obniżenie wkładu do spółki i zwrot piekarni w naturze będzie wiązać się z koniecznością uiszczenia podatku. W ocenie wspólników wypłata przez spółkę na rzecz wspólnika środków pieniężnych lub przekazanie części majątku, tytułem zmniejszenia wkładu, nie spowoduje powstania po stronie tego wspólnika przychodu - podaje Robert Nogacki, twórca Kancelarii Prawnej Skarbiec specjalizującej się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi.

Stanowisko organu podatkowego

Podejście podatnika zostało uznane przez organ podatkowy za nieprawidłowe. W ocenie organu, planowane wycofanie składnika majątkowego ze spółki jawnej, a następnie jego zwrot na cele prywatne wspólników spowoduje powstanie po stronie wnioskodawczyni przychodu podatkowego podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Stanie się tak ponieważ udział kapitałowy wnioskodawczyni w spółce, która jest odrębnym od wspólników podmiotem gospodarczym posiadającym własny majątek, ulegnie zmniejszeniu. Majątek spółki zostanie w ten sposób zmniejszony na rzecz przysporzenia przez wnioskodawczynię. Taki przychód należy zakwalifikować do źródła przychodów zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 5b ust. 2 ustawy o PIT tj. pozarolnicza działalność gospodarcza.

Stanowisko sądów administracyjnych

Po stronie podatnika stanęły jednak konsekwentnie sądy administracyjne. Ostatecznie NSA w wyroku z dnia 22 marca 2022 r. w sprawie o sygn. II FSK 1693/19 oddalił skargę kasacyjną przyjmując za prawidłowy wyrok WSA w Lublinie z dnia 8 marca 2019 r. sygn. I SA/Lu 820/18, w którym WSA zaakceptował argumentację podatnika przedstawioną w skardze na interpretację.

NSA wskazał, że ustawa o CIT/PIT nie przewiduje sytuacji, w której częściowe wystąpienie ze spółki wiązałoby się z powstaniem obowiązku podatkowego. W ocenie sądów administracyjnych, gdyby ustawodawca chciał opodatkować tego rodzaju transakcje to znalazłoby to swoje odzwierciedlenie w odpowiednich przepisach ustawy. W przeciwnym razie powstaje tzw. luka ustawowa, którą należy wypełnić poprzez analogię. W takim przypadku przepisem regulującym podobną sytuację jest art. 14 ust. 3 pkt 11 ustawy o PIT, który wskazuje, że do przychodów z działalności gospodarczej nie zalicza się środków pieniężnych otrzymanych przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu wystąpienia z takiej spółki, w części odpowiadającej uzyskanej przed wystąpieniem przez wspólnika nadwyżce przychodów nad kosztami ich uzyskania, pomniejszonej o wypłaty dokonane z tytułu udziału w tej spółce i wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów - zaznacza ekspert.

Wskazany przepis dotyczy likwidacji czy wystąpienia ze spółki wspólnika, jednakże zgodnie ze stanowiskiem NSA, biorąc pod uwagę, że obniżenie wkładu powoduje, że nie będzie on (w części zwróconej) uwzględniany przy obliczaniu udziału kapitałowego wspólnika w razie jego wystąpienia ze spółki bądź likwidacji spółki, należy uznać, że uregulowany w nim stan faktyczny jest pod istotnymi względami podobny do stanu faktycznego przedstawionego w sprawie.

Komentarz do wyroku NSA

Powyższy wyrok NSA jest zgodny z dotychczasową linią orzeczniczą sądów administracyjnych. Podobnie wypowiedział się m.in. Naczelny Sąd Administracyjny w wyrokach z dnia 22 maja 2014 r. sygn. akt II FSK 1471/12, z dnia 30 lipca 2014 r., sygn. akt II FSK 2046/12 oraz z dnia 27 maja 2015 r., sygn. akt II FSK 1212/13. Z orzeczeń NSA wynika, że do sytuacji zwrotu części wkładu zastosowanie, z uwagi na powstałą lukę w prawie, będzie miał przez analogię legis, art. 12 ust. 4 pkt 3a ustawy o PIT. Innymi słowy stanowisko sądów administracyjnych potwierdza, że podatnicy, którzy planują częściowe wycofanie wkładu ze spółki osobowej, nie będą mieli w związku z tym przysporzenia majątkowego, co oznacza, że takie wycofanie części wkładu nie powinno być opodatkowane podatkiem dochodowym.