Mapa odchodzenia od rosyjskich paliw obrazuje proponowany harmonogram odejścia od rosyjskiej ropy i gazu do końca 2027 r. oraz ograniczenie zależności UE od importu rosyjskiego uranu. Jak dalej zwracają uwagę Kamil Lipiński i Jan Strzelecki w Tygodniku Gospodarczym PIE, nr 19/2025, publikacja mapy przez Komisję Europejską 6 maja 2025 r. była wynikiem długiego procesu wypracowywania kompromisu wśród państw członkowskich. Początkowo publikacja dokumentu była przewidziana na luty 2025 r., ale termin był kilkukrotnie przesuwany ze względu na opór importujących rosyjskie paliwa kopalne państw członkowskich, w tym przede wszystkim Węgier i Słowacji.
Na mapie widać zapowiedzi bardziej zdecydowanych działań, które zostaną opublikowane w osobnym planie w czerwcu 2025 r. Choć wartość importu rosyjskiego gazu, ropy naftowej, paliw i uranu była w 2024 r. o 25 proc. niższa niż w 2023 r., 6-krotnie niższa niż w 2022 r. i 4-krotnie niższa niż w 2021 r., to na eksporcie tych towarów do UE Rosja wciąż zarabiała 61 mln euro dziennie.
- W 2024 r. wartość eksportu rosyjskiego gazu do UE była ponad 2-krotnie wyższa niż ropy naftowej i paliw oraz 20-krotnie wyższa niż rosyjski eksport uranu do UE, dlatego odchodzenie od rosyjskiego gazu ma znaczenie priorytetowe dla KE – podkreślają eksperci. - Do końca 2025 r. ma wejść w życie zakaz nabywania rosyjskiego gazu w krótkoterminowych kontaktach spotowych, odpowiadających za około 33 proc. rosyjskiego eksportu. Do końca 2025 r. państwa członkowskie mają przedłożyć krajowe plany wygaszania importu rosyjskiego gazu, przedstawiające także harmonogram rezygnacji z kontraktów długoterminowych, które mają zostać rozwiązane do 2027 r. Uszczelnione mają też zostać sankcje na rosyjską ropę naftową i produkty ropopochodne - dodają.
Ich zdaniem trudniejsza może być rezygnacja z rosyjskich dostaw wzbogaconego uranu, konieczna z powodu ograniczonych możliwości produkcji w UE wynikających z wieloletnich zaniedbań. Choć wartość importu uranu z Rosji wynosi tylko około 700 mln euro rocznie, produkt ten ma istotne znaczenie strategiczne – aż 24 proc. wzbogaconego uranu wykorzystywanego w UE pochodziło z Rosji.
Jak zaznaczają eksperci. działania UE w zakresie odchodzenia od importu rosyjskiego eksportu ropy, gazu i paliw to nie jedyne trudności, z którymi mierzy się Rosja. Spadające ceny ropy naftowej skłoniły Moskwę do nowelizacji ustawy budżetowej. Zmiany w budżecie, wywołane globalnym spadkiem cen ropy nawet do poziomu 50 USD/b, mogą spowodować, że deficyt budżetowy osiągnie poziom rekordowy od czasu pandemii. Dochody z eksportu ropy, gazu i produktów ropopochodnych w 2025 r. miały stanowić 27 proc. wpływów do rosyjskiego budżetu. Jednak już w I kwartale były o 8 proc. niższe niż w analogicznym okresie 2024 r.
Według szacunków rosyjskiego Ministerstwa Finansów, w całym 2025 r. wpływy te mają być niższe r/r o 24 proc., co będzie oznaczać, że całkowite dochody do rosyjskiego budżetu spadną o 6,5 proc. – piszą na zakończenie Kamil Lipiński i Jan Strzelecki.
