Kraje są na dobrej drodze do stracenia prawie 5 bilionów dolarów podatków na rzecz międzynarodowych korporacji i bogatych osób korzystających z rajów podatkowych w celu zaniżania podatków w ciągu najbliższych 10 lat - ostrzega Tax Justice Network (TJN). Przyszłe straty publicznych pieniędzy byłyby równoznaczne z utratą rocznych światowych wydatków na zdrowie publiczne.
Działacze TJN (to think tank składający się z koalicji badaczy i aktywistów, których łączy wspólna troska o unikanie podatków , konkurencję podatkową i raje podatkowe) wzywają kraje do głosowania za rozpoczęciem negocjacji w sprawie konwencji podatkowej ONZ na Zgromadzeniu Ogólnym ONZ, aby zapobiec astronomicznym stratom. „Kraje mają wybór na forum ONZ pod koniec tego roku. Zrezygnować z naszej przyszłości teraz, pozostając na kursie lub demokratyzując globalne przepisy podatkowe, abyśmy mogli zatrzymać publiczne pieniądze, których potrzebujemy na nadchodzące wyzwania” – powiedział Alex Cobham, dyrektor generalny Tax Justice Network.
Tracą rocznie 472 miliardy dolarów podatków z powodu globalnych nadużyć podatkowych
Raport State of Tax Justice 2023 opublikowany przez Tax Justice Network informuje, że kraje na całym świecie tracą rocznie 472 miliardy dolarów podatków z powodu globalnych nadużyć podatkowych. 1 Z tej rocznej straty 301 miliardów USD jest tracone przez międzynarodowe korporacje przenoszące zyski do rajów podatkowych, a 171 miliardów USD jest tracone przez zamożne osoby ukrywające majątek za granicą.
Kraje o niższych dochodach, które historycznie miały niewiele do powiedzenia na temat globalnych przepisów podatkowych, nadal są bardziej narażone na globalne nadużycia podatkowe. Podczas gdy większość rocznych strat podatkowych ponoszą kraje o wyższych dochodach (426 miliardów dolarów), straty te odpowiadają 9 procentom budżetów zdrowia publicznego krajów o wyższych dochodach. Straty podatkowe krajów o niższych dochodach (46 miliardów dolarów) odpowiadają ponad połowie (56 procent) ich budżetów na zdrowie publiczne.
Raport szacuje, że jeśli kraje utrzymają kurs obrany przez ostatnie 10 lat w zakresie międzynarodowych przepisów podatkowych, stracą 4,7 bln USD w ciągu najbliższych 10 lat. Dla porównania, kraje na całym świecie wydały łącznie 4,66 bilionów dolarów na zdrowie publiczne w ciągu jednego roku. 2
Porównując dalej, szacuje się, że Wielka Recesja z lat 2007-2009 doprowadziła do utraty 2 bilionów USD w światowym wzroście gospodarczym. 3 Straty podatkowe w ciągu najbliższych 10 lat byłyby dwukrotnie większe niż wpływ Wielkiej Recesji na gospodarkę światową.
Brak postępów w zwlaczaniu globalnych nadużyć podatkowych w ciągu ostatniej dekady
10-letnia prognoza opiera się na wpływie wysiłków OECD podejmowanych od 2013 r. w celu zreformowania międzynarodowej architektury podatkowej i ograniczenia strat wynikających z globalnych nadużyć podatkowych. OECD, klub bogatych krajów, który ustalał globalne zasady podatkowe przez ostatnie sześćdziesiąt lat, przeprowadził swój pierwszy proces reform, proces BEPS, od 2013 do 2015 r. Proces ten nie przyniósł znaczącego ograniczenia globalnych nadużyć podatkowych i wymagał rozpoczęcia drugiego procesu reform, BEPS 2.0, który do tej pory przyniósł jedynie projekty propozycji politycznych.
Nie dokonano żadnych znaczących redukcji kwot podatków, które kraje tracą z powodu globalnych nadużyć podatkowych od rozpoczęcia wysiłków OECD na rzecz zreformowania globalnego systemu podatkowego 10 lat temu. Patrząc na najbliższe 10 lat, badania kilku organów, w tym MFW i BEPS Monitoring Group, wskazują, że obecny projekt propozycji OECD przygotowany w ramach BEPS 2.0 będzie miał niewielki lub żaden wpływ na skalę strat podatkowych. 4 Nawet wtedy powszechnie oczekuje się, że wielu członków OECD nie wdroży propozycji.
10-letnia prognoza zakłada zatem, że globalne straty podatkowe nie spadną poniżej obecnych poziomów w ciągu następnej dekady pod przewodnictwem OECD w zakresie podatków globalnych.
Niepowodzenie procesu OECD mającego na celu ograniczenie globalnych nadużyć podatkowych jest w dużej mierze przypisywane niezdolności tego organu do uzgodnienia rozwiązań politycznych bez rozwadniania polityki przez kraje członkowskie, w których znajduje się siedziba większości międzynarodowych korporacji. Większość sensownych rozwiązań, które OECD próbowała lub próbuje przeforsować, opiera się na platformie polityki sprawiedliwości podatkowej – np. sprawozdawczość w podziale na poszczególne kraje, automatyczna wymiana informacji finansowych, jednolite opodatkowanie i minimalna efektywna stawka podatkowa. Jednak we wszystkich przypadkach polityka ta okazała się w dużej mierze bezzębna pod wszechobecnym wpływem niektórych członków OECD, którzy są również jednymi z największych rajów podatkowych na świecie.
Szacuje się, że kraje członkowskie OECD, wraz z ich terytoriami zależnymi, odpowiadają za ponad trzy czwarte (77 procent) z 472 miliardów dolarów strat podatkowych, które kraje ponoszą rocznie, zgodnie z raportem.
Kraje, które miały głosować na przywództwo podatkowe ONZ
Aby uniknąć astronomicznych strat podatkowych w ciągu najbliższych 10 lat i uwolnić biliony dolarów na wsparcie niezrealizowanych Celów Zrównoważonego Rozwoju, Tax Justice Network wzywa kraje do wspierania przenoszenia przywództwa w zakresie globalnych podatków z OECD do ONZ, gdzie globalne członkostwo, przejrzystość publiczna oraz ramy prawne ONZ dotyczące praw człowieka i wiedza techniczna mogą zapewnić bardziej realne forum dla zapewnienia skutecznych rozwiązań podatkowych. 7
Kraje jednogłośnie zgodziły się w ONZ w zeszłym roku, aby otworzyć drzwi do negocjacji w sprawie konwencji podatkowej ONZ, która przeniosłaby przywództwo podatkowe do ONZ. 8 Historyczna rezolucja została przyjęta pomimo bezprecedensowych, agresywnych prób ze strony OECD, aby nie dopuścić do przedłożenia rezolucji Zgromadzeniu Ogólnemu ONZ. 9 Sekretarz Generalny ONZ przedstawi we wrześniu raport na temat możliwych wariantów konwencji podatkowej ONZ, nad którym następnie będzie debatować Zgromadzenie Ogólne ONZ. Oczekuje się, że do końca roku kraje będą głosować nad rezolucją Zgromadzenia Ogólnego ONZ w sprawie formalnego rozpoczęcia negocjacji w sprawie konwencji podatkowej ONZ.
Solidne, nierozcieńczone wersje rozwiązań w zakresie polityki sprawiedliwości podatkowej, których OECD nie była w stanie wprowadzić, zostały już zatwierdzone przez Panel Wysokiego Szczebla ONZ ds.
Organy regionalne w Europie, Afryce i Ameryce Łacińskiej niedawno ogłosiły lub przygotowują się wkrótce do ogłoszenia wsparcia dla przywództwa podatkowego ONZ.
Parlament Europejski niedawno poparł negocjacje w sprawie konwencji podatkowej ONZ. 11 Poparciu dla konwencji podatkowej ONZ od lat przewodzą kraje afrykańskie. Historyczna rezolucja przyjęta w ONZ w zeszłym roku w sprawie konwencji podatkowej ONZ została przedstawiona przez Grupę Afrykańską w ONZ, a wpływowa Komisja Unii Afrykańskiej potwierdziła swoje zaangażowanie w przywództwo podatkowe ONZ na początku tego miesiąca. 12 krajów Ameryki Łacińskiej i Karaibów spotyka się w tym tygodniu na pierwszym w swoim rodzaju szczycie regionalnym 13 w celu omówienia międzynarodowych przepisów podatkowych. Oczekuje się, że kraje uzgodnią regionalny konsensus i stanowiska negocjacyjne w dużej mierze na rzecz przeniesienia przywództwa w sprawie globalnych podatków do ONZ.
Zwolennicy konwencji podatkowej ONZ zwracali uwagę na to, że OECD nie osiągnęła namacalnych postępów w walce z szerzącymi się globalnymi nadużyciami podatkowymi, a także na niezdolność OECD do znaczącego włączenia większości krajów w swój proces stanowienia prawa – krytyka, którą Parlament Europejski podtrzymał, wspierając konwencję podatkową ONZ.
Demokratyczna rewolucja w globalnym podatku
Obecny brak procesu demokratycznego w sprawie globalnych przepisów podatkowych został wyeksponowany w tym miesiącu, kiedy Financial Times potwierdził14, że OECD interweniowała, aby powstrzymać Australię od przyjęcia przełomowych środków w celu ograniczenia nadużyć podatkowych, a także potwierdził15, że MFW wykorzystuje renegocjacje zadłużenia, aby zmusić kraje do przyjęcia przepisów podatkowych OECD, co według własnych badań MFW16 utrudni pobieranie podatków krajom znajdującym się w trudnej sytuacji fiskalnej.
Działacze na rzecz sprawiedliwości podatkowej wychwalają potencjalne przejście na przywództwo podatkowe ONZ jako „demokratyczną rewolucję” w globalnym systemie podatkowym.
„Jesteśmy u progu globalnej demokratycznej rewolucji podatkowej, która może odzyskać dosłownie biliony dolarów publicznych pieniędzy. Przez sześćdziesiąt lat globalne przepisy podatkowe były ustalane za zamkniętymi drzwiami w OECD, gdzie garstka krajów i lobbystów postrzegała politykę podatkową jako coś, co służy interesom najbogatszych korporacji i miliarderów. Mamy teraz realną szansę na przedstawienie tego procesu w świetle dziennym demokracji w ONZ, gdzie wszystkie kraje wreszcie będą miały prawdziwy głos, a rządy będą musiały w końcu odpowiadać przed swoimi obywatelami w sprawie polityki podatkowe" - powiedział Alex Cobham , dyrektor naczelny Tax Justice Network. - „Konwencja podatkowa ONZ może zapoczątkować bardziej sprawiedliwą erę gospodarczą. Władza międzynarodowych korporacji i miliarderów nad globalną polityką podatkową musi zostać powstrzymana przez globalne demokratyczne rządy w ONZ”.
Irene Ovonji-Odida , członkini Panelu Wysokiego Szczebla ONZ ds. Międzynarodowej Odpowiedzialności Finansowej, Przejrzystości i Uczciwości, członkini Panelu Wysokiego Szczebla Unii Afrykańskiej/Komisji Gospodarczej Afryki ds. Nielegalnych przepływów finansowych z Afryki („panel Mbeki”) i przewodnicząca rady Tax Justice Network, pisze we wstępie do raportu: „Negocjacje w ONZ po raz pierwszy dają historyczną szansę na globalny organ podatkowy. Mogłoby to w końcu pozwolić słabszym poszczególnym państwom na ochronę przed transgranicznymi nadużyciami podatkowymi i ustanowienie własnych przepisów podatkowych, wreszcie zyskając przestrzeń do korzystania z pełnej suwerenności fiskalnej, która jest prawem wszystkich państw. A to z kolei pozwoliłoby nam wszystkim, a nie tylko superbogatym i globalnym korporacjom, skorzystać z pozytywnej siły podatków. Dzięki temu wszystkie państwa – zwłaszcza te o niższych i średnich dochodach – mogłyby zgromadzić wystarczające dochody na usługi publiczne sprzyjające włączeniu społecznemu, aby zlikwidować nierówności wewnątrz krajów i między nimi, które nękają nasze społeczeństwa, oraz wzmocnić więzi reprezentacji politycznej i odpowiedzialności rządu. Musimy wykorzystać ten moment w każdym kraju i regionie świata – ponieważ wszyscy ponosimy koszty nadużyć podatkowych”.
