Transformacja energetyczna jest jednym z priorytetowych celów Unii Europejskiej, a jednocześnie dużym wyzwaniem z perspektywy Polski. Przez najbliższe 26 lat Polska gospodarka jak i sektor energetyczny będą musiały przejść znaczący proces transformacyjny o niespotykanej skali.
Czy jako kraj jesteśmy na to gotowi? Jakie czekają nas wyzwania w perspektywie najbliższych kilku, kilkunastu czy kilkudziesięciu lat? Kwestie te przeanalizowali eksperci międzynarodowej firmy doradczej Kearney, którzy w przygotowanym przez siebie raporcie wymienili czynniki kluczowe z punktu widzenia transformacji polskiej gospodarki. Premiera raportu odbędzie się na początku maja br. podczas Europejskiego Kongresu Gospodarczego.
Polska stoi przed pilnym wyzwaniem przekształcenia swojej gospodarki w kierunku neutralności klimatycznej. Raport „Zielone horyzonty: Polska na drodze do zrównoważonej przyszłości”, przygotowany przez Kearney, przedstawia sześć kluczowych tez, które mogą poprowadzić kraj ku udanej transformacji energetycznej. Eksperci wskazują, że konieczna jest ogólnonarodowa strategia oraz aktywna rola rządu jako lidera procesu transformacji, zarządzającego całym procesem zmian. Raport oferuje 6 konkretnych rekomendacji, które mogą stać się drogowskazem dla Polski w jej drodze do bardziej ekologicznej gospodarki.
1. Motorem napędowym transformacji energetycznej nie jest wyłącznie konieczność redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz zagwarantowanie niezależności i bezpieczeństwa energetycznego, ale również zbliżający się kres życia elektrowni węglowych.
Jednym z głównych powodów stojących za przyspieszeniem transformacji energetycznej jest starzenie się istniejącej infrastruktury węglowej. Według stanu na 2024 rok, średni wiek elektroenergetycznego bloku węglowego w Polsce wynosi 42 lata, a według rządowych planów aż 55 proc. istniejących mocy zainstalowanych będzie musiała zostać wyłączona do 2035 roku. By tego dokonać przy zapewnieniu wystarczającej ilości energii dla odbiorców końcowych, potrzebne będą inwestycje w nowe źródła energii, a także przemyślenie kwestii stabilności energetycznej w kontekście przechodzenia na bardziej zrównoważone technologie.
2. Rząd powinien objąć rolę lidera procesu transformacyjnego dbającego o zapewnienie dobrobytu obywateli i bezpieczeństwa energetycznego.
Polska potrzebuje ogólnokrajowej strategii transformacji energetycznej, dlatego niezbędne jest zdefiniowanie jasnych celów i planów działania, które uwzględnią zarówno kwestie środowiskowe, jak i społeczne. Przy ich wprowadzaniu, rząd powinien odegrać rolę lidera kierującego procesem zmian i dbającego o zapewnienie sprawiedliwości społecznej.
3. Bez istotnego zwiększania zadłużenia, krajowy budżet najprawdopodobniej nie będzie w stanie w pełni pokryć kosztów transformacji energetycznej, co może sprawić, że wymagany będzie udział prywatnego kapitału.
Według estymacji, roczne wydatki potrzebne do osiągnięcia celów zeroemisyjności do 2050 roku szacuje się na 90 mld złotych, czyli około 13,7 proc. polskiego PKB (2022). Skala inwestycji stawia przed Polską wyzwanie w postaci pozyskania dodatkowych funduszy spoza budżetu państwa, chociażby w postaci prywatnego kapitału.
4. Model energetyczny z dużym udziałem OZE wymaga równoległego magazynowania energii, a dziś brak w Polsce ustrukturyzowanego planu jego rozwoju.
Transformacja energetyczna wymaga równoległego rozwoju technologii magazynowania energii, który zagwarantowałby wydajne wykorzystanie energii płynącej z OZE. Obecnie jednak brak w Polsce ustrukturyzowanego planu ich rozwoju, co stanowi poważną przeszkodę w zapewnieniu stabilności systemu energetycznego.
5. Istniejący system przesyłowy może nie udźwignąć ciężaru transformacji energetycznej.
Istniejący system przesyłowy może nie sprostać rosnącej liczbie nowych instalacji energetycznych, a w szczególności zwiększającej się niestabilnej produkcji energii z OZE. W samym 2022 roku 51 GW potencjalnych nowych mocy produkcyjnych otrzymało odmowę przyłączenia do sieci, co pokazuje skalę ograniczeń obecnej infrastruktury. Znaczne inwestycje w modernizację i rozbudowę sieci są więc niezbędne by umożliwić transformacje polskiego sektora energetycznego.
6. Transformacja energetyczna nie powiedzie się bez popularyzacji wodoru, modernizacji ciepłownictwa i CCUS.
Poza samą elektroenergetyką, transformacji będą musiały ulec pozostałe sektory gospodarki, takie jak transport, ciepłownictwo czy też przemysł ciężki. Droga do dekarbonizacji każdego z nich znacząco się różni. W transporcie, kluczową rolę odegra elektryfikacja, wykorzystanie wodoru i zwiększenie intermodalności. W ciepłownictwie niezbędna będzie zmiana źródeł zasilania pieców, zwiększenie udziału kogeneracji oraz modernizacja sieci w kierunku niskotemperaturowym. Natomiast w przemyśle ważną rolę odegrają systemy CCUS, których implementacja wymaga jednak jeszcze wysiłków technologicznych, regulacyjnych i komercyjnych.
Raport Kearney „Zielone horyzonty: Polska na drodze do zrównoważonej przyszłości” zostanie przedstawiony podczas XVI edycji Europejskiego Kongresu Gospodarczego odbywającego się w dniach 7-9 maja w Katowicach. Jego prezentacja będzie znakomitą okazją do dyskusji na temat wyzwań klimatycznych, roli państwa w kształtowaniu ogólnonarodowej strategii dekarbonizacyjnej oraz przyszłości polskiej gospodarki.
Kearney to działająca od 1926 roku firma konsultingowa, zapewniająca strategiczne doradztwo największym na świecie przedsiębiorstwom, agencjom rządowym oraz organizacjom non-profit. Na liście jej klientów znajduje się ponad ¾ firm wymienianych w rankingu Fortune Global 500. Kearney od dwóch lat znajduje się na pierwszym miejscu w The Consulting Report. Działa poprzez sieć ponad 60 biur zlokalizowanych w ponad 40 krajach. Firma zatrudnia na całym świecie powyżej 4 tys. pracowników. Jej konsultanci są absolwentami prestiżowych uczelni oraz ekspertami z wieloletnim doświadczeniem w szeregu branż i sektorów. W Polsce Kearney działa od 1990 roku, a od 1996 roku posiada swoje oficjalne biuro w Warszawie. Na rynku polskim specjalizuje się w doradztwie strategicznym dla branż takich jak m.in.: finanse i bankowość, handel i dobra konsumenckie, telekomunikacja, energetyka, przemysł ciężki (chemia i górnictwo) oraz transport i logistyka (lotnictwo i kolejnictwo). Więcej na temat firmy: www.kearney.com
