W Polsce od lat obserwowany jest wzrost wartości pieniądza w obiegu. W ostatniej dekadzie, tj. w latach 2011-2020, wartość pieniądza gotówkowego w obiegu w stosunku do grudnia 2010 r. wzrosła trzykrotnie, z 102,7 mld zł do 321,5 mld zł.
Narodowy Bank Polski opublikował „Raport o obrocie gotówkowym w Polsce w 2020 r.”.
Jak wykazały badania przeprowadzone przez NBP w 2020 r., gotówka była najczęściej wykorzystywanym przez konsumentów środkiem płatniczym. W ciągu ostatnich 12 miesięcy poprzedzających badanie skorzystało z niej 97,8 proc. respondentów.
W Polsce obserwuje się wzrost znaczenia roli poszczególnych uczestników rynku obrotu gotówkowego w zapewnianiu obywatelom dostępu do pieniądza gotówkowego. Dostępność i akceptacja gotówki w trakcie pandemii stały się priorytetowe. Podobnie jak w wielu innych krajach również w Polsce w 2020 r. szczególnego znaczenia nabrała funkcja gotówki jako środka gromadzenia oszczędności, a zmniejszyło się znaczenie roli pieniądza gotówkowego w realizacji transakcji.
„Raport o obrocie gotówkowym w Polsce w 2020 r.” wskazuje także, iż w samym 2020 r. odnotowano rekordowy roczny przyrost wartości obiegu o 34,8 proc., tj. o 83,0 mld zł, w stosunku do wartości z 2019 r. Warto podkreślić, że roczny wzrost wartości obiegu w 2019 r. w porównaniu z 2020 r. był czterokrotnie niższy.
Wartość banknotów i monet pobranych z NBP w 2020 r. wyniosła 222,8 mld zł i wzrosła o 9,5 proc. w stosunku do poprzedniego roku, natomiast wartość banknotów i monet odprowadzonych do NBP w 2019 r. wyniosła 139,8 mld zł i zmniejszyła się o 24,1 proc. w stosunku do poprzedniego roku. Wzrost wartości pobrań waluty polskiej z NBP był szczególnie widoczny w okresie marzec-kwiecień 2020 r. (rekordowy poziom 6 mld zł osiągnął 13 marca 2020 r.) oraz na przełomie października i listopada 2020 r. - co wynikało z pojawiania się kolejnych faz pandemii COVID-19.
Jednocześnie jednak wskaźniki makroekonomiczne wskazują, że:
• w 2020 r. relacja wartości obiegu do PKB wyniosła 13,8 proc. i kształtowała się na znacznie wyższym poziomie niż w 2019 r. (10,4 proc.), co stanowi największy wzrost w ciągu ostatniej dekady,
• wartość agregatu pieniężnego M1 w 2020 r. przekroczyła 1,5 bln zł i w porównaniu z 2019 r. wzrosła o 376,8 mld zł, tj. o 32,6 proc.,
• udział pieniądza gotówkowego w M1 w 2020 r. wyniósł 21,0 proc. i w stosunku do 2019 r. wzrósł o 1,6 pkt proc.
Jak podkreślaja autorzy Raportu w obliczu niespotykanego dotąd zapotrzebowania na pieniądz gotówkowy NBP sprostał wyzwaniom rynku, zapewniając sprawne i nieprzerwane zaopatrywanie banków w walutę polską. Bank centralny zacieśnił współpracę z bankami, firmami CIT oraz producentami znaków pieniężnych, a także z powodzeniem dostosował organizację pracy, zaspokajając popyt na pieniądz gotówkowy.
