Ministerstwo Infrastruktury opracowało projekt ustawy o rewitalizacji Odry, którego głównym celem jest lepsza ochrona środowiska wodnego w przypadku wystąpienia katastrofy ekologicznej. 30 listopada 2022 r. projekt został zgłoszony do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów.
Projekt ustawy został opracowany w związku z rekomendacjami zespołu eksperckiego, który przygotował raport dotyczący tegorocznej katastrofy ekologicznej na Odrze.
Przygotowaliśmy projekt ustawy, który zawiera rozwiązania sprzyjające zapewnieniu odpowiednich zasobów wodnych i poprawie jakości wody w Odrze. Zależy nam na tym, by Odra była w jak najbardziej kompleksowy sposób chroniona przed potencjalnymi przyszłymi zagrożeniami – powiedział wiceminister infrastruktury Marek Gróbarczyk.
Główne rozwiązania zawarte w projekcie:
- wsparcie inwestycji mających poprawić lub przywrócić właściwe funkcjonowanie środowiska naturalnego w zakresie ilości i jakości wody w Odrze i jej zlewni, w szczególności poprzez ich dofinansowanie i usprawnienie procesu inwestycyjnego. Zadania ujęte w projekcie ustawy mają charakter renaturyzacyjny i retencyjny, a ich realizacja w dużym stopniu umożliwi rewitalizację Odry;
- powołanie w ramach struktur PGW Wody Polskie wyspecjalizowanej służby – Inspekcji Wodnej do wykrywania i zwalczania przestępstw związanych z ochroną wód w celu zapewnienia szybkiej reakcji związanej z potencjalnymi zagrożenia jakości wód, np. nielegalnym zrzutom ścieków do wód. Celem tej służby będzie także umożliwienie pobierania większej liczby próbek w celu ustalenie miejsca wystąpienia zanieczyszczenia oraz ustalenia sposobu rozprzestrzeniania się zanieczyszczenia wód;
- wprowadzenie systemu monitoringu jakości wód Odry, w celu szybkiego wykrywania zanieczyszczeń, co umożliwi niezwłoczną reakcję służb w sytuacji wystąpienia zagrożenia dla środowiska czy ludności. System ułatwi także ustalanie podmiotów winnych wystąpieniu zanieczyszczenia;
- wsparcie realizacji inwestycji prowadzących do poprawy funkcjonowania gospodarki wodno-ściekowej w obszarze mogącym mieć wpływ na środowisko wodne w zlewni Odry. Niezbędna jest rozbudowa, modernizacja i budowa infrastruktury wodnościekowej w zlewni Odry, co umożliwi ograniczenie przedostawania się zanieczyszczeń do środowiska wodnego;
- zaostrzenie kar za wykroczenia związane z gospodarką wodną. Wysokości grzywien wzrosną z 500 zł do przedziału od 1000 zł do 7500 zł. Pozwoli to na ograniczenie liczby wykroczeń. Dodatkowo wprowadzone zostaną administracyjne kary pieniężne, związane z nielegalnym zrzutem ścieków, których wysokość będzie uzależniona od wielkości zanieczyszczania środowiska, co w przypadku znacznych naruszeń będzie zagrożone karą do 1 mln zł;
- wprowadzenie mechanizmu szybkiego powiadamiania właściwych organów i podmiotów o potencjalnym ryzyku zanieczyszczenia wód ujmowanych na potrzeby zaopatrzenia ludności w wodę lub zanieczyszczenia w obszarze zasilania ujęcia wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi;
- zmiany w zakresie systemu opłat za usługi wodne i opłaty podwyższonej poprzez dostosowanie przepisów do występujących okoliczności. Eliminacja lub ograniczenie uchylania się od ponoszenia opłat w przypadku odprowadzanie wód lub ścieków do wód. Udoskonalenie obecnie funkcjonującego systemu pozwoli łatwiej przypisać odpowiedzialność podmiotom odprowadzającym ścieki do wód;
- wprowadzenie zmian w zakresie pozwoleń wodnoprawnych poprzez rozszerzenie możliwości cofnięcia lub ograniczenia pozwolenia wodnoprawnego bez odszkodowania w sytuacji, gdy dalsze, nawet legalne, korzystanie z wód stwarza stan zagrażający życiu lub zdrowiu ludzkiemu lub stan zagrażający powstaniu poważnych szkód w środowisku, w szczególności z uwagi na występujące zmiany w środowisku wodnym;
- wprowadzenie ustawowego obowiązku dokonania przeglądu pozwoleń wodnoprawnych na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi lub do urządzeń kanalizacyjnych w obszarze zlewni Odry. Pozwoli to ustalić zakres wpływu różnych podmiotów na jakość wody w Odrze.
