W polskim prawie będzie powołana nowa instytucja - fundacja rodzinna, która ma ułatwić przekazywanie firm rodzinnych w ręce kolejnego pokolenia. Projekt ustawy w tej sprawie zamieszczono w wykazie prac legislacyjnych i programowych rządu.
Jak przekonuje projektodawca - Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii, rozwiązanie ma być odpowiedzią na postulaty firm rodzinnych, które mierzą się lub będą mierzyć w niedalekiej przyszłości z koniecznością przekazania przedsiębiorstwa następcom prawnym. Wiceszef MRPiT Marek Niedużak tłumaczył pod koniec listopada, że powołanie fundacji rodzinnej pozwoli firmie przeżyć jej założyciela i zapobiegnie rozdrobnieniu przedsiębiorstwa po jego śmierci. Mówił wówczas, że rozwiązanie skierowane jest do przedsiębiorstw, które działają na większą skalę.
W wykazie prac legislacyjnych podano, że fundacja rodzinna będzie osobą prawną z siedzibą na terytorium RP. Podlegać będzie wpisowi do rejestru fundacji rodzinnych Krajowego Rejestru Sądowego. Jej zadaniem będzie przede wszystkim zarządzanie majątkiem i jego ochrona, zgodnie z wolą określoną przez fundatora w statucie, w tym zapewnienie środków dla wskazanych przez fundatora beneficjentów.
Aby utworzyć fundację rodzinną, konieczne będzie sporządzenie przez notariusza aktu założycielskiego albo testamentu, obejmującego oświadczenie o utworzeniu fundacji rodzinnej, sporządzenie statutu, wniesienie wybranego mienia do fundacji rodzinnej oraz wpis do rejestru fundacji rodzinnych.
Fundatorem będzie mogła być jedynie osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Podstawowym dokumentem fundacji będzie statut określający m.in. jej nazwę, siedzibę, cel, czas trwania (jeżeli jest oznaczony), wysokość funduszu operatywnego, majątek fundacji rodzinnej w chwili jej ustanowienia, zasady dotyczące działania członków organów, a także zasady reprezentacji fundacji rodzinnej. Organem zarządzającym dla fundacji rodzinnej będzie zarząd, a organem nadzoru – rada protektorów.
Fundator będzie musiał wnieść do fundacji rodzinnej fundusz operatywny w wysokości odpowiadającej wartości zobowiązań fundacji w pierwszym roku jej funkcjonowania, nie mniejszy niż 100 tys. zł.
Projekt ustawy o fundacji rodzinnej umożliwia zrzeczenie się zachowku, który zabezpiecza interesy spadkobierców ustawowych, wprowadza też możliwość rozłożenia go na raty, odroczenia terminu płatności, a nawet obniżenia wysokości. Fundacja rodzinna będzie mogła odpowiadać za zobowiązania alimentacyjne fundatora powstałe po utworzeniu fundacji rodzinnej, gdy egzekucja z jego majątku będzie niemożliwa.
Zakończenie działania fundacji rodzinnej i jej likwidacja będą zbliżone do rozwiązań znanych w prawie spółek.
Projektodawca wskazał, że prawie 830 tys. firm w Polsce to firmy rodzinne, a w ciągu najbliższych 5 lat sukcesję planuje ok. 57 proc. z nich. Jak podkreślono, w przypadku braku sukcesora albo braku porozumienia pomiędzy członkami rodziny, właściciele przedsiębiorstw często decydują się na sprzedaż firmy.
Dodano, że choć w obecnym stanie prawnym nestorzy firm rodzinnych mają pewne możliwości przekazania swojego biznesu, m.in. zawarte w przepisach Kodeksu cywilnego oraz Kodeksu spółek handlowych, brakuje jednak kompleksowego rozwiązania, które "pozwalałoby na wytyczenie długoterminowej wizji rozwoju przedsiębiorstw oraz akumulacji majątku, zwiększającej szanse wzmocnienie pozycji rynkowej w perspektywie kilku pokoleń i zapewnienie stabilnych źródeł utrzymania dla osób, o których przyszłość nestor chciałby zadbać, także po swojej śmierci".
Planowany termin przyjęcia przez rząd projektu to drugi kwartał tego roku.
