Polska otrzyma z drugiej edycji Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy 320,1 mln franków szwajcarskich. Umowę w tej sprawie podpisali dzisiaj w Warszawie minister funduszy i polityki regionalnej Grzegorz Puda i sekretarz stanu ds. gospodarki Szwajcarii Helene Budliger Artieda.
Szwajcaria, chociaż nie jest członkiem Unii Europejskiej, wspiera rozwój kilkunastu państw Wspólnoty (w tym Polski) poprzez specjalną pulę funduszy. Podpisanie umowy na II edycję Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy poprzedziły uzgodnienia pomiędzy Szwajcarią a UE. W czerwcu 2022 r. Szwajcaria i UE podpisały Memorandum of Understanding, w którym m.in. określono wysokość wsparcia dla tych kilkunastu krajów, na co będą przeznaczone środki i kto z nich skorzysta.
- To kolejny program, który będziemy mogli wykorzystać do inwestycji wspierających rozwój gospodarczy i społeczny Polski. Jestem przekonany, że działania polskiego rządu w ramach naszego partnerstwa ze stroną szwajcarską przyczynią się do dalszego rozwoju i wzrostu konkurencyjności polskiej gospodarki – powiedział minister funduszy i polityki regionalnej Grzegorz Puda podczas uroczystości podpisania umowy.
Minister MFiRP podkreślił, że cieszy się z dobrej współpracy z naszymi szwajcarskimi partnerami. Jak mówił, jest ona szczególnie ważna teraz, w obliczu zmian społecznych i gospodarczych wywołanych pandemią i rosyjską agresją na Ukrainę.
- Jestem przekonana, że druga edycja Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy jeszcze bardziej wzmocni dotychczasowe doskonałe relacje między naszymi krajami, poprawi jakość życia mieszkańców Polski i przyczyni się do zmniejszania różnic społecznych i gospodarczych między regionami Polski – podkreśliła sekretarz stanu ds. gospodarki Szwajcarii Helene Budliger Artieda.
Minister Puda poinformował, że aby wyrównywać szanse rozwojowe pomiędzy regionami, wsparcie otrzymają średnie miasta, które tracą funkcje społeczno-gospodarcze.
- Wsparcie przeznaczymy także na konieczne do rozwoju polskiej gospodarki innowacje i badania naukowe. Pozwoli to naszej gospodarce wejść na wyższy poziom konkurencyjności i odporności na kryzysy – zaznaczył szef MFiPR.
To już II edycja wsparcia rozwoju Polski z funduszy szwajcarskich. Pierwsza była realizowana w latach 2007-2017.
Kolejna edycja programu
W II edycji Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy planowana jest realizacja dwóch głównych programów:
- Polsko-Szwajcarski Program Rozwoju Miast – 278,7 milionów franków szwajcarskich (oraz dodatkowo 49,882 mln CHF wkładu krajowego);
- Program Badania Naukowe i Innowacje – 35 milionów franków szwajcarskich (29 mln CHF na badania stosowane i 6 mln CHF na badania podstawowe oraz dodatkowo 6,176 mln CHF wkładu krajowego).
Umowa przewiduje także Pomoc Techniczną (w tym Fundusz Przygotowawczy) w wysokości 6,4 miliona franków szwajcarskich.
MFiPR będzie sprawować funkcję Krajowej Instytucji Koordynującej, czyli ministerstwo będzie czuwać nad wdrażaniem programu i osiągnięciem jego celów.
Wdrażanie (kwalifikowalność kosztów) II edycji Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy zakończy się w grudniu 2029 r.
Obecnie obie strony – polska i szwajcarska – wspólnie pracują nad szczegółami programów, które będą wdrożone w Polsce.
Kolejnym krokiem będzie podpisanie umów na poszczególne programy. Wtedy zostanie ogłoszony szczegółowy zakres wsparcia i rozpocznie się nabór wniosków.
Wsparcie dla miast z Polsko-Szwajcarskiego Programu Rozwoju Miast
Wsparcie otrzyma kilkanaście średnich miast, które tracą funkcje społeczno-gospodarcze. Miasta, które zostaną objęte pomocą, będą wybrane w otwartym naborze. Operatorem programu będzie MFiPR.
Przykłady obszarów, które będą wspierane w programie:
- efektywność energetyczna;
- transport publiczny;
- gospodarka wodno-ściekowa;
- gospodarka odpadami;
- ochrona środowiska;
- ochrona zdrowia;
- kształcenie zawodowe;
- bezpieczeństwo;
- migracje i integracja społeczna;
- wzmocnienie społeczeństwa obywatelskiego.
Wsparcie dla badań naukowych i innowacji ze Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy
Wsparcie obszaru badań naukowych i innowacji to wspólna decyzja stron polskiej i szwajcarskiej. - Wynika to z pozytywnych doświadczeń, jakie mamy z pierwszej edycji. Zrealizowaliśmy w niej z sukcesem 31 partnerskich projektów badawczych. Uznaliśmy, że mamy w tej dziedzinie duży potencjał do dalszej współpracy – mówi minister Grzegorz Puda.
Program będzie się składał z dwóch części:
- badania podstawowe – operatorem będzie szwajcarska agencja Swiss National Science Foundation;
- badania stosowane – operatorem będzie Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.
W programie badawczym, w części badań stosowanych, projekty mają być bilateralne, tzn. realizowane w partnerstwie przez instytucje i firmy z Polski i Szwajcarii, natomiast w części badań podstawowych przewidziane są projekty multilateralne (z udziałem także innych krajów UE).
Jak wykorzystaliśmy środki z pierwszej edycji programu
Pierwsza edycja Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy obejmowała lata 2007-2017. Polska otrzymała 489 milionów franków szwajcarskich (czyli prawie połowę środków, pula dla wszystkich krajów uczestniczących wyniosła 1 miliard CHF). Pieniądze były przyznane na podstawie umowy z 20 grudnia 2007 r. zawartej w Bernie pomiędzy rządem Szwajcarii a rządem RP.
Program zakończył się 14 czerwca 2017 r., po 10 latach od decyzji parlamentu szwajcarskiego o przyznaniu Polsce funduszy.
Z I edycji funduszy szwajcarskich dofinansowano 58 dużych projektów i ponad 1700 mniejszych m.in. w dziedzinie ochrony środowiska, innowacji w energetyce i działalności MŚP, poprawy infrastruktury transportowej, profilaktyki zdrowotnej. Wsparcie otrzymały podmioty sektora publicznego i prywatnego oraz organizacje pozarządowe.
Dofinansowanie uzyskało pięć obszarów:
- rozwój regionalny i ochrona granic;
- środowisko i infrastruktura;
- sektor prywatny;
- nauka, zdrowie i pomoc społeczna;
- społeczeństwo obywatelskie i współpraca partnerska.
Ponad 43 proc. środków finansowych programu przeznaczyliśmy dla czterech słabiej rozwiniętych województw południowo-wschodniej Polski:
- lubelskiego;
- małopolskiego;
- podkarpackiego;
- świętokrzyskiego.
Wiele projektów zrealizowano w partnerstwie pomiędzy podmiotami (np. jednostkami naukowymi czy instytucjami) polskimi i szwajcarskimi.
Przykłady zrealizowanych inwestycji i projektów:
- usunięcie rakotwórczego azbestu z dachów domów w woj. małopolskim i lubelskim;
- wybudowanie w Lęborku jednej z najnowocześniejszych elektrociepłowni na biomasę;
- instalacja systemów solarnych w prywatnych budynkach;
- uzupełnienie taboru dla składów kolei regionalnych na trasie Malbork-Grudziądz oraz Warszawskiej Kolei Dojazdowej;
- modernizacja infrastruktury kolejowej na linii WKD;
- zainstalowanie defibrylatorów w pociągach kursujących na trasach województwa pomorskiego;
- wybudowanie dworca kolejowego w Legionowie (z udogodnieniami dla osób starszych i z niepełnosprawnościami) wraz z platformą autobusową i dwoma parkingami Park&Ride;
- poprawa infrastruktury drogowej w powiatach woj. lubuskiego, podlaskiego i mazowieckiego;
badania polskich i szwajcarskich naukowców nad nanomateriałami dla bioenergetyki oraz wykorzystaniem technologii informatycznych w astrofizyce; efektem tej współpracy jest m.in. ponad 20 wniosków patentowych, szkolenia i staże;
- dofinansowanie ogólnopolskich programów profilaktycznych, których celem była poprawa zdrowia jamy ustnej, zapobieganie nadwadze i otyłości oraz chorobom przewlekłym;
- zapobieganie zakażeniom HCV, a także przeciwdziałanie uzależnieniom od alkoholu, tytoniu i środków psychoaktywnych; profilaktyką objęto ponad 1,6 mln osób.
