Rosyjska inwazja na Ukrainę w lutym 2022 r. wyeksponowała ważną lukę w europejskiej polityce energetycznej: niedoważony komponent bezpieczeństwa energetycznego. Kwestia ta była przez lata systematycznie marginalizowana przez europejskich decydentów, ale w świetle aktualnego kryzysu energetycznego powróciła ona do głównego nurtu polityki europejskiej. Tymczasem bezpieczeństwo energetyczne stanowić musi integralną część zbilansowanej polityki energetycznej.
Jak zauważa Polska Organizacja Gazu Płynnego (POGP) w najnowszym Raporcie Rocznym, podobnie problem bezpieczeństwa energetycznego postrzegany jest obecnie w Warszawie. W polskiej polityce energetycznej nastąpił zwrot w kierunku działań zmierzających do ograniczenia importu surowców z zagranicy oraz łagodzących efekty potencjalnych ograniczeń dla użytkowników - nawet kosztem jakości powietrza. Tak należy postrzegać np. przedłużenie na kolejny rok zawieszenia rozporządzenia w sprawie wymagań jakościowych dla paliw stałych.
Polski rynek LPG nie obserwuje obecnie zaburzeń dostaw ani trudności w zaopatrzeniu, jednak musi się liczyć z ryzykiem zainicjowanego przez rosyjskich dostawców jednostronnego przerwania dostaw z kierunku wschodniego. Ministerstwo Klimatu i Środowiska oraz Ministerstwo Rozwoju i Technologii jednoznacznie deklarują dziś nieskuteczność unilateralnych sankcji na rosyjski LPG, ale zarazem apelują do branży o:
- dywersyfikację dostaw, co ograniczyłoby ryzyko szoku podażowego;
- podjęcie inwestycji w infrastrukturę magazynową i przeładunkową;
- zgłaszanie propozycji rozwiązań, które przyczyniłyby się do poprawy bezpieczeństwa energetycznego w perspektywie sezonu zimowego.
Import i eksport LPG z Polski w 2023 r.
Na początku 2023 r. nieznacznie wzrósł udział Rosji w strukturze importu w porównaniu do 2022 r. Federacja Rosyjska w I kwartale odpowiadała za 50,8% importu (47,1% w całym 2022 r.), a Szwecja za 23,4% (30,3% w 2022 r.). Grupę najważniejszych dostawców na rynek polski uzupełniał Kazachstan 4,9%, Niderlandy 4,7% (2% w 2022 r.) oraz Wlk. Brytania 4,6%. Zarówno import do Polski, jak i reeksport notuje rekordowe wartości. W całym 2022 r. reeksport LPG na Ukrainę wyniósł 236 tys. ton, niemal 10% polskiego importu. Po 5 miesiącach 2023 r. wielkość wywozu na Ukrainę przekroczyła 200 tys. ton. Biorąc pod uwagę dekret prezydenta Ukrainy z początku maja, który zakazuje importu paliw pochodzących z Federacji Rosyjskiej, transporty kierowane na Ukrainę z Polski powinny zasadniczo pochodzić z zachodu. Do kwietnia br. znaczna część reeksportowanego gazu płynnego pochodziła z Rosji i była przekierowywana na Ukrainę z terminali Małaszewicze i Bruzgi.
11 pakiet sankcji europejskich na Rosję
23 czerwca Rada Unii Europejskiej przyjęła tzw. 11 pakiet sankcji. Także i nowy pakiet nie dotyczy importu z Rosji węglowodorów gazowych, a koncentruje się na uszczelnieniu wprowadzonych wcześniej rozwiązań. Skuteczne egzekwowanie kolejnych sankcji stanowi problem, są one masowo obchodzone, dlatego Unia postanowiła zacieśniać współpracę z państwami trzecimi oraz zapewniać pomoc techniczną w zamian za przestrzeganie przez nie europejskich sankcji na Rosję. W razie uporczywego łamania przez partnerów takich sankcji, Unia będzie mogła podjąć indywidualne działania wymierzone w podmioty z państw trzecich ułatwiające ich obchodzenie.
Unia rozszerzyła także zakaz wwożenia do Unii towarów przyczepami i naczepami zarejestrowanymi w Rosji na przypadki, gdy są one ciągnięte przez samochody ciężarowe zarejestrowane poza Rosją.
W związku z nasileniem się zjawiska łamania sankcji na transport drogą morską rosyjskiej ropy i oleju napędowego, Rada postanowiła zakazać dostępu do unijnych portów i śluz wszelkim statkom dokonującym przeładunków „burta w burtę”, gdy istnieje uzasadnione podejrzenie, że łamią one przyjęte wcześniej sankcje.
