Warsaw Enterprise Institute opublikował szczegółowy raport „Bariery i szanse rozwojowe dla polskich firm w obszarze Trójmorza”.
Trójmorze - porozumienie 12. krajów Europy Środkowej i Wschodniej o rozwijaniu współpracy gospodarczej - to nośny projekt polityczny, ale czy polskie firmy są naprawdę zainteresowane ekspansją na rynki krajów sygnatariuszy? Tak, ale nie w zadowalającym stopniu.
Wobec tego Warsaw Enterprise Institute, w partnerstwie z Fundacją State of Poland, przeprowadził badanie jakościowe wśród polskich przedsiębiorców, diagnozujące bariery i szanse na ich drodze do podboju gospodarek Trójmorza.
Obecnie 24,7 proc. całkowitej wartości polskiego eksportu do państw UE to towary i usługi trafiające na rynek państw Trójmorza. Wydaje się jednak, że wartość ta mogłaby być wyższa z uwagi na bliskość geograficzną i kulturową tych państw oraz pewne podobieństwa natury gospodarczej (podobny pułap rozwojowy, przewagi konkurencyjne, itd.) Kolejną wskazującą na to poszlaką jest intensywność polskich inwestycji w Trójmorzu. Polskie bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ-y) na jego rynkach opiewają łącznie na 31 mld zł, a zatem stanowią ponad 35 proc. wszystkich polskich inwestycji w Europie.
W raporcie WEI wzięło udział 23. szefów i właścicieli małych i średnich polskich przedsiębiorstw, z których większość jest aktywna na rynkach zagranicznych. Główne wnioski z badania:
- koncepcja Trójmorza to dla polskich przedsiębiorców mglisty, niemal nieznany koncept;
- działalność polskich firm w Trójmorzu jest obiektywnie ograniczona niższą średnią rentownością ekspansji w porównaniu z innymi kierunkami, np. Europą Zachodnią;
- polskie firmy nie mają przemyślanej, całościowej strategii inwestowania w Trójmorzu. Ich działalność tam wynika w dużej mierze ze zwykłego przypadku, np. pojawienia się zamówienia z określonego regionu;
- w planowaniu ekspansji na kraje Trójmorza (czy to eksportu, czy inwestycji) czynnik ludzki, tj. bliskość kulturowa ma znaczenie, ale równie ważne są osobiste kontakty z osobami z poszczególnych rynków;
- lokalne regulacje rzadko stanowią barierę dla polskich firm dzięki względnej spójności wewnątrzunijnego prawa, niemniej zdarza się - jak w przypadku branży biotech - że stanowią barierę nie do przejścia;
- z działalnością biznesową w Rumunii i na Węgrzech przedsiębiorcy wiążą ryzyka polityczne, ale nie mają one charaktery decydującego;
- bariery dla ekspansji współzależą od charakteru osób prowadzących firmy. O ile ekstrawertycy z reguły zwracają uwagę przede wszystkim na aspekty czysto rynkowe, takie jak poziom konkurencji, stopień nasycenia rynku, o tyle dla introwertyków ważniejsze są czynniki publiczno-instytucjonalne;
- badani przedsiębiorcy nie odczuwają wsparcia polskiej dyplomacji, czy izb handlowych w działalności zagranicznej, zdając się na oddolnie organizowane eventy branżowe, konferencje i targi;
- przedsiębiorcy zgłaszają brak dostępy do portalu prezentujących aktualne analizy i wiadomości nt. rynków Trójmorza.
W związku z powyższym i mając w pamięci nominalne cele porozumienia trójmorskiego WEI rekomenduje:
- obudowanie Inicjatywy Trójmorza instytucjami - tak, by była postrzegana przez rynek i podmioty na nim uczestniczące jako realny, wyodrębniony byt komplementarny do Unii Europejskiej;
- tworzenie przestrzeni do wymiany kontaktów i nawiązywania relacji między przedsiębiorcami z regionu - jest to kluczowe z uwagi na fakt, że to właśnie czynniki ludzkie mają, jak się wydaje, istotne znaczenie dla podejmowania decyzji o rozpoczęciu działalności w danym państwie. Na potrzeby stymulowania współpracy gospodarczej można wykorzystywać istniejące już platformy (np. izby handlowe i przemysłowe), ale zasadne wydawałoby się stworzenie również nowej, zupełnie cyfrowej, niwelującej potencjalne trudności wynikające z odległości pomiędzy państwami;
- stworzenie bazy wiedzy o otoczeniu prawnym i możliwości podjęcia działalności gospodarczej w poszczególnych państwach Trójmorza, dostępnej we wszystkich językach Inicjatywy - mimo że nie dla wszystkich przedsiębiorców kwestie związane z otoczeniem regulacyjnym są najważniejsze, dla łatwej do wyodrębnienia pod względem psychologicznym części z nich, są to istotne aspekty wpływające na ich skłonność do podjęcia działalności w innym państwie;
- zwiększenie konkurencyjności regionu poprzez wspieranie inicjatyw państw Trójmorza ukierunkowanych na prawne dopuszczanie możliwości stosowania rozwiązań innowacyjnych, a w dłuższej perspektywie koordynacja tych wysiłków.
