Chińskie władze eksperymentują z własną, scentralizowaną walutą cyfrową, która może wstrząsnąć światowym systemem finansowym, osłabić dominację dolara i ograniczyć wpływ amerykańskich sankcji. Chińscy urzędnicy mówią o „suwerenności walutowej”, ale pojawiają się też opinie, że jest to „największe zagrożenie dla Zachodu” od dziesięcioleci.
Pekin nie ogłosił, kiedy cyfrowy juan, albo e-CNY, zostanie oficjalnie wprowadzony do użytku. Władze testują już jednak nową elektroniczną walutę, rozdając mieszkańcom na loteriach drobne kwoty e-juanów do wydania w sklepach i restauracjach uczestniczących w programie.
Wirtualne waluty mogą zreorganizować fundamenty systemu finansowego w podobny sposób, jak Amazon odmienił sprzedaż detaliczną, a Uber zatrząsł branżą taksówkową – pisze amerykański dziennik „Wall Street Journal”. W rozwoju takiej waluty Chiny wysunęły się na prowadzenie.
Mogłoby się wydawać, że pieniądze są już cyfrowe, ponieważ karty kredytowe i aplikacje płatnicze eliminują konieczność noszenia w portfelach banknotów i bilonu. Są to jednak tylko narzędzia pozwalające na elektroniczne przekazywanie pieniędzy. Chiny pracują natomiast nad całkowicie wirtualnym, legalnym środkiem płatniczym.
Nadejście wirtualnych pieniędzy zwiastowało pojawienie się bitcoinów i innych walut kryptograficznych. Te jednak funkcjonują poza tradycyjnym systemem finansowym i nie są pełnoprawnymi środkami płatniczymi uznawanymi i wydawanymi przez rządy.
Gdy w 2009 roku uruchomiono bitcoiny, urzędnicy ekonomiczni z większości krajów zbagatelizowali nową walutę. Chińczycy przyglądali jej się z uwagą i nieufnością. Pekin zakazał handlu kryptowalutami w Chinach kontynentalnych, ale w 2014 roku rozpoczął badania w kierunku stworzenia własnych wirtualnych pieniędzy.
E-CNY różni się od kryptowalut. W przeciwieństwie do zdecentralizowanego bitcoina, zarządza nim Chiński Bank Ludowy. W związku z tym nie zapewnia użytkownikom pełnej anonimowości, lecz przeciwnie – daje władzom dodatkowe możliwości śledzenia przepływów finansowych w czasie rzeczywistym.
Władze mogłyby dzięki temu wykrywać podejrzane transakcje i łapać osoby uchylające się od podatków, a nawet automatycznie egzekwować grzywny czy mandaty. W przypadku autorytarnego państwa komunistycznego, takiego jak Chiny, pojawiają się jednak obawy o dołączenie ich do arsenału środków używanych do tępienia głosów sprzeciwu i prześladowania dysydentów.
Cyfrowa waluta centralna otwiera też drogę do zupełnie nowych narzędzi polityki monetarnej. W eksperymentach z e-CNY ograniczono „czas ważności” rozdawanych na loterii pieniędzy, a w przyszłości władze będą mogły teoretycznie sprawić, że np. ich wartość będzie stopniowo spadała, by zachęcić ludzi do szybszego obracania środkami w czasach zastoju ekonomicznego.
Chińscy urzędnicy sugerują również, że elektroniczne juany będą stosowane w transakcjach międzynarodowych, co w długim okresie uznawane jest za zagrożenie dla dominacji dolara. Obecnie amerykańska waluta używana jest w najmniej 88 proc. takich transakcji, a chiński juan – tylko w 4 proc.
E-CNY mógłby być przekazywany przez członków ubogich i marginalizowanych społeczności nieposiadających kont w bankach. Dawałby również możliwość dokonywania przelewów bez wiedzy rządu USA, a to osłabiłoby wpływ sankcji nakładanych przez niego na zagraniczne podmioty, w tym coraz częściej na firmy i osoby z Chin.
Amerykańskie sankcje izolują gospodarki Korei Płn. i Iranu. Gdy w lutym birmańska armia dokonała zamachu stanu, Waszyngton zablokował dowódcom junty możliwość przelewania pieniędzy pomiędzy bankami. Szefowa propekińskiej administracji Hongkongu Carrie Lam skarżyła się w telewizji, że trzyma w domu „sterty gotówki”, bo z powodu sankcji USA nie ma konta w banku.
Przelewy e-CNY nie wymagałyby natomiast konta. Odbywałyby się też poza siecią SWIFT, z której korzystają komercyjne banki, i w którą Waszyngton ma wgląd. Według „WSJ” z tego powodu niektórzy członkowie administracji amerykańskiego prezydenta Joe Bidena uznają cyfrowego juana za większe zagrożenie niż północnokoreańskie bomby jądrowe.
Podobną opinię wyraził niedawno również amerykański finansista Kyle Bass, założyciel firmy Hayman Capital Management, znany z krytycznego stosunku do Komunistycznej Partii Chin (KPCh).
„Sądzę, że cyfrowy juan jest największym zagrożeniem dla Zachodu, z jakim mierzyliśmy się w ostatnich 30-40 latach, a to dlatego, że pozwala Chinom (...) potencjalnie eksportować swój cyfrowy autorytaryzm”
Nie wszyscy zgadzają się z opinią Bassa. Wielu komentatorów ocenia jednak, że Zachód powinien się przygotować na chińskie pieniądze cyfrowe i opracować własne waluty elektroniczne, takie jak cyfrowe dolary i euro.
