Polska systematycznie zwiększa swój udział w światowym handlu towarami. W 2023 r. udział Polski w światowym eksporcie towarów osiągnął rekordowy poziom 1,6%. Dla porównania, w 2000 r. było to 0,5%. Znaczenie Polski w światowym handlu jest dużo większe niż wynikałoby to z prostej wagi Polski w światowym PKB, choć waga ta też wzrosła w ostatnich latach.
Polska jest dużym eksporterem mebli, części samochodowych, taboru szynowego. W ciągu ostatnich kilku lat polskim hitem eksportowym stały się baterie do samochodów elektrycznych. W ubiegłym roku wyeksportowano baterie i akumulatory elektryczne o wartości 55 mld PLN, co stanowiło 3,4% polskiego eksportu. Ważną rolę odgrywa również eksport rolno-spożywczy, a w szczególności m.in. takich produktów jak artykuły tytoniowe, mięso drobiowe, przetwory z ryb, słodycze.
Przyczyn sukcesu polskiego eksportu należy upatrywać w dużej konkurencyjności cenowej ze względu na niższe koszty produkcji, ale także w systematycznie rosnącej jakości produktów. Polski eksport korzysta również na integracji gospodarczej w ramach UE. 75% polskiego eksportu trafia na rynki krajów unijnych z ponad 400 mln konsumentami. Na te rynki nasze produkty mają bezcłowy dostęp. Na nasz eksport pozytywnie wpływa również napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych i towarzyszący mu transfer technologii. Warto również pamiętać, że polskiemu eksportowi – zwłaszcza w okresach globalnych kryzysów – pomaga płynny kurs walutowy, który pozwala amortyzować szoki i utrzymywać wysoką konkurencyjność również w okresach zaburzeń.
Ostatnio coraz więcej mówi się o geoekonomicznej fragmentacji w gospodarce światowej, wywołanej najpierw pandemią, a teraz napięciami geopolitycznymi, oraz o potrzebie tzw. nearshoringu i friendshoringu. Polska gospodarka i nasz eksport na tych zmianach mogą skorzystać. W dłuższej perspektywie, utrzymanie wysokiego znaczenia w handlu światowym przy zamykaniu się luki kosztowej względem najbardziej rozwiniętych krajów będzie wymagało zaś utrzymania pozytywnego trendu poprawy jakości eksportu oraz większej obecności naszych eksporterów na bardziej odległych rynkach.
Z drugiej strony, w ostatnich dekadach nastąpił spadek znaczenia czołowych gospodarek Unii Europejskiej w światowym handlu. Wiązało się to przede wszystkim z niską dynamiką PKB w tych gospodarkach w porównaniu z gospodarkami wschodzącymi, zwłaszcza Chinami. Zjawisko to wynikało z procesu konwergencji: gospodarki o niższym stopniu rozwoju są w stanie osiągać wyższy wzrost gospodarczy m.in. dzięki absorpcji technologii z zagranicy. W rezultacie zdolności produkcyjne i eksportowe gospodarek europejskich rosły znacznie wolniej niż w gospodarkach wschodzących, a przez to ich udział w światowym PKB i handlu obniżał się. Do spadku udziału UE w światowym handlu przyczyniły się m.in. problemy z konkurencyjnością spowodowane wysokimi kosztami produkcji w Europie (płace, ceny energii, wymogi środowiskowe), przenoszenie produkcji z krajów Europy Zachodniej do krajów o niższych kosztach wytwarzania, a także polityka przemysłowa i handlowa Chin.
