Fundusz Modernizacyjny zakłada nawet 14 miliardów euro przeznaczonych na wsparcie modernizacji systemów energetycznych i poprawę efektywności energetycznej w 10 krajach Unii Europejskiej, w tym w Polsce.
Celem Funduszu Modernizacyjnego (Modernisation Fund) jest pomoc 10. państwom członkowskich Unii Europejskiej o niższych dochodach (Polska, Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Estonia, Węgry, Łotwa, Litwa, Rumunia i Słowacja) w przejściu do neutralności klimatycznej poprzez wsparcie modernizacji systemów energetycznych i poprawę efektywności energetycznej.
Środki będą w przeważającej części pochodziły ze sprzedaży uprawnień do emisji dwutlenku węgla na lata 2021-2030 w ramach unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS). W zależności od ich ceny, wartość Funduszu Modernizacyjnego może wynieść nawet 14 mld euro, z których Polsce przydzielone zostanie ponad 43%.
Zgodnie z przedstawionymi założeniami, o wsparcie aplikować będą mogli:
producenci / wytwórcy energii,
zarządcy dużej infrastruktury przemysłowej,
duże przedsiębiorstwa wytwarzające energię na własne potrzeby/do własnych procesów wytwórczych.
Ostateczny katalog beneficjentów określany będzie w ramach konkretnych naborów.
W ramach Funduszu wsparcie będą mogły otrzymać inwestycje indywidualne (individual investments) oraz programy wieloletnie (multiannual schemes, inwestycje trwające dłużej, niż rok realizowane przez więcej, niż jeden podmiot) podzielone na:
inwestycje priorytetowe (podlegające uproszczonym zasadom oceny), na które przeznaczonych zostanie co najmniej 70% środków,
inwestycje niepriorytetowe, na które może zostać przeznaczona pozostała część środków.
Inwestycje priorytetowe obejmują:
wytwarzanie i wykorzystanie energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych,
poprawę efektywności energetycznej, w tym w sektorach transportu, budownictwa, rolnictwa i odpadów,
magazynowanie energii i modernizację sieci energetycznych, w tym rurociągów należących do systemów ciepłowniczych lub sieci przesyłu energii elektrycznej oraz zwiększanie połączeń międzysystemowych między państwami członkowskimi UE,
sprawiedliwe przemiany, w regionach uzależnionych od stałych paliw kopalnych, mające na celu ułatwienie pracownikom zmiany miejsca zatrudnienia oraz zdobywanie nowych i specjalistycznych umiejętności, wspieranie edukacji oraz inicjatyw zatrudnieniowych, a także nowych inicjatyw gospodarczych działających na zasadzie startup.
Obszary te nie obejmują inwestycji związanych z wytwarzaniem energii przy wykorzystaniu stałych paliw kopalnych.
Inwestycje priorytetowe mogą być wspierane na poziomie nawet 100% kosztów kwalifikowalnych realizacji inwestycji. Należy jednak mieć na uwadze, że kwota dofinansowania może być niższa ze względu na fakt, że wsparcie w ramach Funduszu Modernizacyjnego podlega regułom pomocy publicznej. Wsparcie inwestycji niepriorytetowych nie może przekroczyć 70% kosztów kwalifikowalnych, z zachowaniem reguł pomocy publicznej. Zgodnie z założeniami, państwa członkowskie mają możliwość ustalenia form wsparcia dostępnych dla poszczególnych typów inwestycji.
W nowelizacji ustawy z 15 kwietnia br. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych wskazano, że polska odsłona Funduszu Modernizacyjnego oferować będzie dotacje i pożyczki. Decyzja o wypłacie środków z Funduszu jest podejmowana przez Komisję Europejską, a wnioski składane są za pośrednictwem operatora krajowego, którym w Polsce będzie Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Obecnie ustawa wprowadzająca Fundusz Modernizacyjny została przekazana do podpisu prezydentowi. Pierwsze nabory wniosków o dofinansowanie planowane są jeszcze w 2021 r.
