Projekt ustawy o fundacji rodzinnej został opublikowany w brzmieniu przyjętym przez Stały Komitet Rady Ministrów.
Eksperci PwC w dziedzinie planowania sukcesji aktywnie uczestniczyli w opracowaniu niezwykle ważnej z punktu widzenia prywatnych przedsiębiorstw koncepcji fundacji rodzinnej. Obecnie projekt przepisów nabiera realnego kształtu i na podstawie zapowiedzi Ministerstwa Rozwoju i Technologii można się spodziewać, że dedykowana ustawa wejdzie w życie nawet w I kwartale 2023 r.
Eksperci PwC: Piotr Woźniakiewicz, Partner, Katarzyna Karpiuk, Counsel w PwC Legal oraz Jacek Pawłowski, Partner PwC Legal, podsumowują najważniejsze obszary proponowanych rozwiązań.
Jak zaznaczają, prace około legislacyjne związane z wypracowaniem dla polskiego systemu prawnego koncepcji skutecznego narzędzia do sukcesji międzypokoleniowej, jakim jest fundacja rodzinna, rozpoczęły się ok. sześć lat temu. Po wypracowaniu wstępnych założeń, formalny proces legislacyjny otworzyła publikacja Zielonej księgi fundacji rodzinnej jesienią 2019 r. Mimo pozytywnego odbioru koncepcji przez zainteresowanych, kolejny krok, jakim była publikacja projektu ustawy, miał miejsce dopiero w marcu 2021 r. (a kolejny w październiku 2021 r.). W wyniku szerokich konsultacji społecznych i licznych zgłoszonych uwag, w ciągu ostatnich miesięcy projekt został ponownie rozpatrzony w toku prac międzyresortowych oraz przez Stały Komitet Rady Ministrów. Wynikiem tych działań jest opublikowany projekt.
W kolejnych etapach będzie on omówiony w ramach komisji prawniczej w Rządowym Centrum Legislacji oraz rozpatrzony przez Radę Ministrów. W dalszej kolejności zostanie skierowany do rozpatrzenia przez Sejm. Według zapowiedzi Ministerstwa Rozwoju i Technologii, ustawa może wejść w życie jeszcze w I kwartale 2023 r.
W opinii trojga ekspertów z PwC narzędzie, które w końcu umożliwi planowanie sukcesji bez konieczności szukania rozwiązań zagranicznych, nie jest idealne, ale stanowi pewien wyważony kompromis (zwłaszcza w obszarze zachowku). Rozwiązanie to da możliwość zabezpieczenia aktywów, szczególnie firmy rodzinnej, dla kolejnych pokoleń, eliminując ryzyko rozdrobnienia struktury udziałowej, czy też utraty rodzinnego charakteru firmy (chociażby przez zbycie części udziałów do zewnętrznego inwestora). Pozwoli to na kumulację polskiego kapitału. Jednocześnie, zapewni należytą ochronę członkom rodziny oraz osobom bliskim fundatora.
Zdaniem wspomnianych ekspertów proponowany reżim przewiduje model opodatkowania dotychczas nieznany polskim przepisom. Występują pozytywne dla podatników neutralność wniesienia majątku do fundacji rodzinnej i jednocześnie odroczenie momentu opodatkowania do daty dystrybucji, przy zawężeniu rodzajów dochodów, których to dotyczy (podejście znane wcześniej np. dla funduszy inwestycyjnych zamkniętych).
Z drugiej jednak strony brak jest jakichkolwiek kosztów podatkowych na zwrotnej dystrybucji majątku, podlegającej opodatkowaniu podatkiem zryczałtowanym według stawki 15%. Jest to zatem odmienna regulacja niż w przypadku spółek transparentnych, gdzie neutralności podatkowej aportu towarzyszy zasada kontynuacji wartości podatkowej. W konsekwencji, powyższy model opodatkowania, przy jego wielu zaletach, w niezrozumiały sposób różnicuje sytuację podatkową osób, które fundację wyposażą w aktywa o niskiej wartości podatkowej (np. spółki kontrolowane przez te same osoby od lat lub nawet dekad), z pozycją podatników, którzy zdecydują się przenieść do fundacji świeżo nabyte spółki, o wysokiej bazie kosztowej dla celów podatkowych, która zostanie bezpowrotnie utracona.
Istotne jest, aby ustawa jak najszybciej została uchwalona. W związku z tym, że projekt przewiduje dłuższe niż zapowiadano vacatio legis (3 miesiące), jej wejście w życie w I kwartale 2023 jest wyzwaniem - zwracają uwagę eksperci PwC.
