Parlament Europejski: Jest zielone światło dla zwiększania podaży surowców strategicznych

Nowy akt ma być impulsem do badań naukowych i prac nad materiałami alternatywnymi. Ma też sprawić, że wydobycie i produkcja staną się przyjaźniejsze dla środowiska.

Przepisy aktu przewidują zachęty gospodarcze. Zapewniają też stabilniejsze i bezpieczniejsze warunki realizacji przedsięwzięć górniczych i projektów w dziedzinie recyklingu. Będzie też można łatwiej i szybciej uzyskać zezwolenie na projekty strategiczne.

W trakcie negocjacji aktu z Radą europosłowie apelowali, by w większym stopniu skupić się na produkcji. Chcieli też zwiększyć liczbę materiałów, którymi można by zastąpić surowce strategiczne. Europosłowie dopilnowali ponadto, by w nowych przepisach znalazły się cele w zakresie uzyskiwania surowców krytycznych z odpadów. Chcieli także ograniczyć biurokrację, która utrudnia działalność zwłaszcza małym i średnim przedsiębiorstwom.

Europosłowie w przyjętym dokumencie pokreślili także znaczenie partnerstw strategicznych Unii z państwami trzecimi w dziedzinie surowców krytycznych. Pozwolą one Unii zróżnicować źródła dostaw i przyniosą korzyści wszystkim stronom.

Sprawozdawczyni Nicola Beer (Odnowić Europę) powiedziała, że przepisy to strategia polityki przemysłowej, która zapewni podaż surowców w Europie bez szkody dla środowiska. "Za pomocą ukierunkowanych zachęt ekonomicznych dajemy prywatnym inwestorom pewność planowania projektów. Będą punkty kompleksowej obsługi dla przedsiębiorstw, a dla władz krajowych szybkie i proste procedury wydawania zezwoleń i jasno określone terminy. To pobudzi wydobycie, przetwarzanie i recykling w Europie” - wskazała.

Dla Polski ważne jest, że na liście surowców krytycznych jest węgiel koksowy.

Jak powiedziała wcześniej  europosłanka Izabela Kloc (PiS), ustawodawstwo unijne musi teraz uwzględniać wyjątkowy status tego surowca. "Komisja Europejska nie będzie mogła nakładać na kopalnie węgla koksowego zbyt dużych obciążeń, związanych chociażby z redukcją emisji metanu. Oznacza to również większe możliwości pozyskiwania środków finansowych na niezbędne inwestycje, chociażby z Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Uznanie roli węgla koksowego dla europejskiej gospodarki, to sukces Polski i jednocześnie ważny wyłom w antywęglowej polityce Brukseli" – powiedziała Kloc.

Były premier, europoseł Jerzy Buzek (PO) wskazał, że nowe przepisy to kolejny krok w stronę przerwania pętli importowego uzależnienia Unii Europejskiej od monopolistów. "Wygranymi Aktu są m.in. polscy producenci węgla koksowego czy miedzi - upominałem się o te surowce w konkretnych poprawkach. Nasi producenci będą teraz mogli korzystać z szybszych ścieżek przy wydawaniu pozwoleń, łatwiej będzie im również pozyskiwać środki na finansowanie nowych inwestycji tworzących miejsca pracy" – przekazał Buzek.

Jak dodał, surowce krytyczne są kluczowe dla powodzenia zarówno transformacji energetycznej (np. bez koksu nie ma stali, a bez stali - wiatraków), jak i cyfrowej. Są także ważne dla rozwoju technologii kosmicznych. "Zapotrzebowanie na te surowce będzie stale rosnąć – nie tylko w samej UE. Dlatego dzięki nowym zapisom nie dość, że utrzymamy lokalne miejsca pracy - chociażby w Jastrzębskiej Spółce Węglowej, to przyczynimy się też do poprawy bezpieczeństwa energetycznego, a nawet szerzej - gospodarczego całej Unii" – podsumował Buzek, były przewodniczący Parlamentu Europejskiego.

Nowe przepisy przyjęto stosunkiem głosów 549 do 43 (24 posłów wstrzymało się od głosu). Teraz Akt o surowcach krytycznych musi oficjalnie zatwierdzić Rada, zanim będzie je można opublikować w Dzienniku Urzędowym.

Samochody elektryczne, panele słoneczne i smartfony zawierają surowce krytyczne. Surowce te mają ogromne znaczenie dla zielonej i cyfrowej transformacji w Unii Europejskiej. Zagwarantowanie ich podaży jest podstawą odporności gospodarczej Unii, zapewni jej pozycję lidera technologicznego i strategiczną autonomię. Agresja Rosji na Ukrainę, a także coraz bardziej zaborcza polityka handlowa i przemysłowa Chin spowodowały, że kobalt, lit i inne surowce stały się czynnikiem geopolitycznym.

Cały świat przechodzi na energie odnawialne. Trwa cyfryzacja gospodarki i społeczeństw. To sprawia, że w ciągu najbliższych kilkudziesięciu lat popyt na surowce krytyczne drastycznie wzrośnie.