Inicjatywa wzmożonego rozwoju połączeń energetycznych w Europie Środkowo-Wschodniej (CEE) ta ma na celu wzmocnienie infrastruktury energetycznej, wspieranie transformacji w kierunku energii odnawialnej oraz zapewnienie bezpieczeństwa dostaw w regionie. Nowy koordynator tej inicjatywy, którego kadencja rozpocznie się we wrześniu 2025 roku, skoncentruje się na przyspieszeniu realizacji kluczowych projektów infrastrukturalnych, takich jak korytarze gazowe, wodorowe i elektroenergetyczne, które łączą kraje CEE z resztą Unii Europejskiej.
Nowy koordynator będzie odpowiedzialny za wspieranie projektów o znaczeniu ogólnoeuropejskim (PCI – Projects of Common Interest), które mają strategiczne znaczenie dla integracji rynków energii i osiągnięcia celów klimatycznych UE. Wśród priorytetów znajduje się rozwój infrastruktury wodorowej, w tym południowego korytarza wodorowego, który umożliwi import zielonego wodoru z Afryki Północnej do Europy, a także modernizacja sieci elektroenergetycznych i gazowych. Koordynator ma ułatwić współpracę między krajami, przyspieszyć procedury administracyjne oraz wspierać pozyskiwanie funduszy na projekty, które przyczynią się do redukcji emisji CO2 i zwiększenia niezależności energetycznej.
Region Europy Środkowo-Wschodniej odgrywa kluczową rolę w unijnej strategii energetycznej. Kraje takie jak Polska, Czechy, Węgry czy Rumunia mają rozwijać infrastrukturę, która pozwoli na lepsze połączenie z zachodnią Europą i integrację odnawialnych źródeł energii (OZE). Projekty PCI obejmują m.in. gazociągi, linie elektroenergetyczne oraz infrastrukturę do transportu wodoru, które mają wspierać transformację energetyczną i zmniejszyć zależność od paliw kopalnych, szczególnie z Rosji. Koordynator będzie także monitorował postępy w realizacji unijnego planu REPowerEU, który zakłada przyspieszenie dekarbonizacji i dywersyfikacji dostaw energii.
Jaki ma być kandydat marzeń?
Kandydat na koordynatora musi posiadać doświadczenie w zarządzaniu projektami infrastrukturalnymi, wiedzę o unijnej polityce energetycznej oraz umiejętności dyplomatyczne do współpracy z rządami, operatorami sieci i instytucjami finansowymi. Nowy koordynator TEN-E dla Europy Środkowo-Wschodniej będzie kluczową postacią w realizacji unijnej strategii energetycznej. Jego zadaniem jest przyspieszenie budowy infrastruktury, wspieranie transformacji energetycznej i zapewnienie bezpieczeństwa dostaw. To ambitne przedsięwzięcie, które może znacząco wpłynąć na przyszłość energetyczną regionu i całej UE.
Do zadań kandydata należeć będzie m.in. koordynacja transgranicznych projektów energetycznych, rozwiązywanie problemów administracyjnych i technicznych oraz zapewnienie zgodności z unijnymi regulacjami. Koordynator będzie działał jako łącznik między Komisją Europejską, państwami członkowskimi a sektorem prywatnym, wspierając inwestycje w nowe technologie, takie jak zielony wodór czy inteligentne sieci.
Inicjatywa jest odpowiedzią na rosnące potrzeby energetyczne Europy w obliczu zmian klimatycznych i geopolitycznych. Wojna na Ukrainie i wynikające z niej ograniczenia w dostawach gazu z Rosji przyspieszyły konieczność dywersyfikacji źródeł energii. Region CEE, który historycznie polegał na paliwach kopalnych, potrzebuje nowych połączeń, by w pełni wykorzystać potencjał OZE i wodoru. Projekty takie jak południowy korytarz wodorowy, łączący Afrykę Północną z Europą, czy rozwój sieci elektroenergetycznych w Polsce i Rumunii, są kluczowe dla bezpieczeństwa energetycznego i realizacji celów Zielonego Ładu.
Komisja Europejska podkreśla, że nowy koordynator odegra istotną rolę w zapewnieniu spójności działań między krajami. Przykładem jest współpraca z operatorami sieci, takimi jak polski PSE czy czeski ČEPS, w celu synchronizacji systemów elektroenergetycznych z siecią europejską. Koordynator będzie również wspierał finansowanie projektów poprzez fundusze unijne, takie jak Connecting Europe Facility (CEF), oraz współpracę z bankami inwestycyjnymi, jak Europejski Bank Inwestycyjny.
Wyzwania obejmują harmonizację regulacji między krajami, zapewnienie finansowania dla kosztownych projektów oraz przyspieszenie procesów decyzyjnych, które często opóźniają inwestycje. Koordynator musi także uwzględniać różnice w priorytetach między krajami CEE a zachodnią Europą, np. w kwestii tempa odchodzenia od węgla. Oczekuje się, że nowa osoba na tym stanowisku będzie aktywnie promować innowacje, takie jak technologie wodorowe, oraz wspierać mniejsze kraje regionu w dostępie do unijnych funduszy.
