Wojna na Ukrainie, wywołana rosyjską agresją na ten kraj, kosztowała do tej pory Niemcy ponad 200 miliardów euro, według najnowszych obliczeń Niemieckiego Instytutu Badań Gospodarczych (DIW).
"Koszt gospodarczy dla Niemiec po dwóch latach wojny na Ukrainie wynosi potencjalnie znacznie ponad 200 miliardów euro", powiedział prezes DIW Marcel Fratcher w wywiadzie dla "Rheinische Post", wyjaśniając, że wysokie koszty energii w szczególności zmniejszyły wzrost gospodarczy Niemiec o 2,5 punktu procentowego w 2022 r. i o analogiczny procent w 2023 r. Fratcher wyjaśnił, że jest to tylko "bezpośredni koszt ekonomiczny", ponieważ istnieją dodatkowe obciążenie wynikające z "eskalacji konfliktów geopolitycznych i geoekonomicznych, zwłaszcza z Chinami", które mają szczególny wpływ na firmy eksportujące. Badania DIW mówią, że "straty w 2022 r. wyniosły 100 mld euro i 140 mld euro w 2023 r.", podczas gdy ekonomista Niemieckiego Instytutu Ekonomicznego w Kolonii (IW) Michael Gremling zwrócił uwagę, że w latach 2022 i 2023 nadal odczuwano skutki pandemii, więc nie jest łatwo obliczyć rzeczywiste szkody gospodarcze spowodowane wojną na Ukrainie.
W każdym razie, dodał Fratcher, koszty wojny szczególnie pogarszają sytuację osób o niższych dochodach, które są najbardziej dotknięte wysoką inflacją.
Przede wszystkim konflikt rosyjsko-ukraiński doprowadził do znacznych zakłóceń w dostawach energii, przy czym szczególnie mocno ucierpiały właśnie Niemcy. Według danych Niemieckiego Stowarzyszenia Przemysłu Energetycznego i Wodnego (BDEW), Rosja odpowiadała za 55% importu gazu ziemnego do Niemiec, 35% importu ropy naftowej i 50% importu węgla kamiennego w 2021 roku. Starając się nałożyć sankcje gospodarcze na Rosję, Niemcy musiały zmniejszyć swoją zależność od tych źródeł energii, co doprowadziło do gwałtownego wzrostu cen energii. Od marca 2022 r. ceny gazu ziemnego w Niemczech wzrosły o 57% w porównaniu z rokiem poprzednim, podczas gdy ceny energii elektrycznej wzrosły o 24%, zgodnie z danymi Federalnej Agencji Sieci (BNetzA) z 2023 r.
Te rosnące ceny energii wywołały efekt domina w całej niemieckiej gospodarce, podnosząc koszty produkcji i zmniejszając marże zysku dla przedsiębiorstw. W ankiecie przeprowadzonej w 2023 r. przez Niemiecką Izbę Przemysłowo-Handlową (DIHK) 71% niemieckich firm stwierdziło, że wzrost cen energii miał na nie negatywny wpływ. Co więcej, 22% z tych firm stwierdziło, że będzie musiało podnieść własne ceny, aby zrekompensować wyższe koszty, co może prowadzić do presji inflacyjnej.
Wojna na Ukrainie miała również ogromny wpływ na niemiecki handel zarówno z Rosją, jak i Ukrainą. Według danych Federalnego Urzędu Statystycznego (Destatis) w 2021 r. Niemcy wyeksportowały do Rosji towary o wartości 22,3 mld euro, co czyniło je 11. co do wielkości rynkiem eksportowym tego kraju. Jednak od czasu nałożenia sankcji niemiecki eksport do Rosji gwałtownie spadł. W lutym 2022 r. niemiecki eksport do Rosji spadł o 19,3% w porównaniu z rokiem poprzednim.
Jednocześnie Niemcy zostały również dotknięte zakłóceniami w handlu z Ukrainą. W 2021 r. Niemcy zaimportowały z Ukrainy towary o wartości 5,5 mld euro, co czyni je 28. największym partnerem importowym tego kraju. Ponieważ konflikt nie wykazuje oznak słabnięcia, niemieckie firmy stoją przed poważnymi wyzwaniami związanymi z pozyskiwaniem surowców i komponentów z Ukrainy. Na przykład sektor rolniczy został szczególnie dotknięty, ponieważ Ukraina jest głównym dostawcą zbóż, nasion oleistych i nawozów do Niemiec.
Kolejnym czynnikiem przyczyniającym się do gospodarczych skutków wojny na Ukrainie jest osłabienie zaufania inwestorów. Konflikt doprowadził do zwiększonej niepewności geopolitycznej, powodując, że wielu inwestorów unikało niemieckiego rynku. Według danych Deutsche Bundesbank, bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) w Niemczech spadły o 11,2% w 2021 r. w porównaniu z rokiem poprzednim. Co więcej, badanie przeprowadzone w 2022 r. przez Niemiecki Instytut Badań Gospodarczych (DIW) wykazało, że 40% niemieckich firm powiązanych biznesowo z Rosją rozważa ograniczenie lub zawieszenie inwestycji z powodu konfliktu.
Wojna na Ukrainie miała również znaczący wpływ na niemiecki sektor finansowy. W wyniku sankcji nałożonych na Rosję, kilka dużych niemieckich banków musiało umorzyć pożyczki udzielone rosyjskim firmom i osobom prywatnym. Na przykład Deutsche Bank odłożył 360 milionów euro na pokrycie potencjalnych strat wynikających z ekspozycji na Rosję, podczas gdy Commerzbank przeznaczył 240 milionów euro na ten sam cel. Ponadto konflikt doprowadził do spadku wartości rubla, powodując straty dla niemieckich banków posiadających zasoby walutowe w rosyjskiej walucie.
Ponadto wojna na Ukrainie pogłębiła trwający niedobór siły roboczej w Niemczech. Według danych Federalnej Agencji Pracy (BA), w lutym 2022 r. w Niemczech było 1,6 miliona wolnych miejsc pracy, co stanowi najwyższy poziom od czasu zjednoczenia.
W świetle tych wyzwań gospodarczych niemiecki rząd ogłosił szereg środków mających na celu złagodzenie wpływu wojny na Ukrainie na gospodarkę. Obejmują one zapewnienie pomocy finansowej firmom dotkniętym konfliktem, inwestowanie w odnawialne źródła energii w celu zmniejszenia zależności od rosyjskich paliw kopalnych oraz zwiększenie wydatków na obronność w celu wzmocnienia bezpieczeństwa narodowego. Długoterminowe konsekwencje gospodarcze wojny na Ukrainie pozostają jednak niepewne, a pełne ożywienie niemieckiej gospodarki może zająć lata.
