Słowacja, kraj o populacji zaledwie 5,5 miliona mieszkańców, odgrywa kluczową rolę w globalnym sektorze motoryzacyjnym. Z największą liczbą produkowanych samochodów na mieszkańca na świecie, słowacka gospodarka opiera się na eksporcie samochodów i podzespołów, co czyni ją szczególnie narażoną na zawirowania w branży.
Swoje fabryki w Słowacji ulokowały największe koncerny samochodowe, takie jak Volkswagen, Peugeot, Kia Hyundai Motor czy Jaguar Land Rover. Niemiecki Volkswagen już w latach 90-tych dostrzegł potencjał tego kraju w zakresie inżynierii i produkcji, co zapoczątkowało dynamiczny rozwój branży. Obecnie sektor ten pośrednio zatrudnia ponad 250 000 osób, co oznacza, że niemal co dziesiąty mieszkaniec Słowacji związany jest z przemysłem motoryzacyjnym.
Najnowsza inwestycja, neutralna dla klimatu fabryka Volvo we wschodniej Słowacji, ma rozpocząć produkcję w 2026 roku. Wartość projektu wynosi 1,2 miliarda euro, a zakład skoncentruje się wyłącznie na samochodach elektrycznych (EV). To wpisuje się w globalny trend przejścia na pojazdy zeroemisyjne, ale jednocześnie uwidacznia wyzwania stojące przed tradycyjną motoryzacją.
Globalny kryzys w sektorze motoryzacyjnym ma kilka przyczyn. Po pierwsze są to tanie chińskie samochody elektryczne (EV). Ich konkurencyjne ceny zagrażają europejskim producentom, zarówno pod względem sprzedaży, jak i inwestycji.
Po drugie zagrożenie stanowią wysokie ceny energii. Wzrost kosztów produkcji uderza szczególnie mocno w Europę, w tym także w Słowację.
Po trzecie wreszcie przejście na elektromobilność, czyli transformacja całego sektora od pojazdów spalinowych do elektrycznych wymaga ogromnych nakładów finansowych i przekształcenia łańcuchów dostaw.
Dodatkowym czynnikiem ryzyka są rozważane przez USA cła na importowane towary, w tym samochody. Ewentualne wprowadzenie 10-procentowego lub 20-procentowego cła mogłoby drastycznie ograniczyć eksport słowackich samochodów na amerykański rynek. W 2023 roku wartość tego eksportu wyniosła 4 miliardy euro, co czyni Słowację trzecim największym europejskim eksporterem aut do USA, po Niemczech i Szwecji. Każde ograniczenie w dostępie do amerykańskiego rynku odbiłoby się na całym sektorze i powiązanych z nim gałęziach gospodarki.
Pomimo wyzwań, Słowacja stara się dostosować do nowej rzeczywistości. Inwestycje w produkcję samochodów elektrycznych oraz działania unijnych prawodawców zmierzające do ograniczenia wpływu chińskich producentów mogą złagodzić skutki kryzysu. Niemniej jednak kluczowe dla stabilności gospodarki pozostanie utrzymanie dostępu do globalnych rynków, zwłaszcza USA, oraz zdolność do adaptacji w obliczu transformacji energetycznej.
