MRiT: Dopiero dzięki ostatnim zmianom z 2020 r. (tzw. pakiet mieszkaniowy) rząd uatrakcyjnił programy wspierające tworzenie mieszkań

Rozwiązania proponowane przez rząd w ostatnich latach skupiają się na rozwoju społecznego budownictwa mieszkaniowego, w tym również budownictwa komunalnego dedykowanego dla osób najbardziej potrzebujących - napisało w odpowiedzi na nasze pytania ministerstwo rozwoju i technologii.

Według resortu, aby stworzyć odpowiednią - wystarczającą na zaspokojenie najpilniejszych potrzeb - pulę mieszkań, niezbędne jest wsparcie finansowe ze strony państwa dla samorządów i innych podmiotów takich jak organizacje pożytku publicznego zajmujące się osobami będącymi w kryzysie bezdomności.

Rządowe programy wspierające tworzenie mieszkań społecznych realizowane są od wielu lat, jednak dopiero dzięki ostatnim zmianom wprowadzonym w 2020 r. tzw. pakietem mieszkaniowym rząd dokonał ich uatrakcyjnienia, tak by osiągnąć poprawę dostępności mieszkań tworzonych na ich podstawie. Najważniejsze zmiany obejmowały:

•     zwiększenie wsparcia dla gmin na budowę i remonty mieszkań komunalnych na pokrycie do 80% kosztów inwestycji;
•     uelastycznienie zasad przyznawania wsparcia na remonty mieszkań komunalnych;
•     wakacje czynszowe dla lokatorów w SIM/TBS-ach (nawet 20% niższy czynsz) po spłacie kredytu przez spółkę;
•     powołanie Rządowego Funduszu Rozwoju Mieszkalnictwa zasilonego środkami na sfinansowanie wydatków gminy związanych z objęciem udziałów lub akcji w tworzonej lub działającej spółce społecznego budownictwa czynszowego (społeczna inicjatywa mieszkaniowa).

Przepisami wprowadzonymi w 2018 r. (realizacja Narodowego Programu Mieszkaniowego) zapewniono w budżecie państwa środki w odpowiedniej wysokości na sfinansowanie inwestycji gminnych.

Odzew beneficjentów programów rządowych na wprowadzane w ostatnich latach rozwiązania jest widoczny. W ramach wniosków złożonych przez gminy i inwestorów społecznego budownictwa czynszowego w 2021 r. i 2022 r., a zatem po wprowadzeniu społecznego pakietu mieszkaniowego, dzięki rządowym programom rozpoczęto budowę około 30 tys. mieszkań.

Rząd stale pracuje nad kolejnymi rozwiązaniami pozwalającymi na sprawny przebieg procesu ubiegania się o środki finansowe oraz na zapewnienie skutecznego montażu finansowego inwestycji w ramach programów wspierających mieszkalnictwo społeczne. Ostatnim efektem tych prac jest ustawa z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie sposobu finansowania programów mieszkaniowych (Dz. U. poz. 1561).

Wprowadzone zmiany pozwoliły na uruchomienie jeszcze w 2022 r. dodatkowych środków zgromadzonych w Funduszu Dopłat oraz ułatwiają inwestorom społecznym proces planowania inwestycji i szacowania kosztów jej funkcjonowania po zakończeniu budowy. Zlikwidowano barierę dotyczącą angażowania wkładu własnego przez inwestora oraz wymogu całościowego udziału gminy w TBS lub SIM w przypadku remontu pustostanów znajdujących się w zasobie TBS/SIM.

Ministerstwo zwraca uwagę, iż według danych GUS ze spisu powszechnego, w ok. 11 proc. mieszkań w Polsce nikt nie mieszka. W niektórych regionach jest to nawet 16 proc. Jednocześnie ponad 60 proc. pustostanów to lokale komunalne, często w bardzo złym stanie. Warto wspomnieć, że gminy mogą korzystać z rządowego wsparcia na zwiększanie swojego zasobu mieszkaniowego poprzez remont pustostanów.

Dofinansowanie na remont istniejącego, ale niezamieszkanego lokalu może wynieść nawet 80% kosztów. Wnioski gmina składa do BGK. Ten komponent wsparcia cieszy się dużym zainteresowaniem. W 2021 r. do wsparcia zakwalifikowano 60 inwestycji polegających na remoncie gminnych pustostanów – powstanie 379 mieszkań. Rok 2022 pokazuje jeszcze większą aktywność gmin. Do wsparcia zakwalifikowano 198 przedsięwzięć gminnych. Dotyczą one utworzenia 892 lokali mieszkalnych.

Według MRiT rząd prowadzi zrównoważoną politykę mieszkaniową w ramach wprowadzonych instrumentów, służących rozwiązywaniu problemów mieszkaniowych w Polsce. Wprowadzono m.in. następujące rozwiązania w ramach rozwoju mieszkalnictwa:

•     wsparcie budownictwa socjalnego i komunalnego,
•     wsparcie społecznego budownictwa czynszowego,
•     wsparcie termomodernizacji i remontów,
•     Grant na Infrastrukturę,
•     Mieszkanie na Start,
•     Społeczne Agencje Najmu,
•     Lokal za Grunt,
•     Mieszkanie bez wkładu własnego,
•     Pierwsze Mieszkanie – w chwili obecnej trwają prace legislacyjne nad wprowadzeniem programu, składającego się z dwóch filarów: bezpiecznego kredytu 2% oraz Konta Mieszkaniowego.

Resort rozwoju podkreśla, że liczba mieszkań oddawanych do użytkowania w Polsce jest obecnie największa od ponad 40 lat. W 2021 r. oddano do użytkowania 234,7 tys. mieszkań, co w przeliczeniu na mieszkańca stanowi drugi wynik w Europie (wyprzedza nas tylko o wiele zamożniejsza Finlandia). Dzięki temu podstawowy wskaźnik określający dostępność mieszkań – liczba mieszkań na 1000 mieszkańców, szybko rocznie przekraczając w 2021 r. po raz pierwszy w historii wartość 400 (wg najnowszych danych GUS na koniec 2021 r. było 405,2 mieszkań/1000 mieszkańców).

Zgodnie z założeniami Narodowego Programu Mieszkaniowego do 2030 r. planuje się zwiększenie tego wskaźnika do 435, co pozwoli osiągnąć podstawowym wskaźnikom mieszkaniowym w Polsce wyniki porównywalne do przeciętnych w Unii Europejskiej. Aby to osiągnąć do końca 2030 r. należy wybudować jeszcze ok. 1 mln mieszkań, tj. 125 tys. rocznie, podczas gdy średnia roczna liczba oddawanych mieszkań do użytkowania w latach 2016-listopad 2022 wyniosła ok. 200 tys.