Polski Instytut Ekonomiczny przygotował raport „Polscy eksporterzy w okresie pandemii COVID-19. Wyniki badania ankietowego”.
Z dokumentu wynika m.in., że mimo rekordowej nadwyżki w polskim eksporcie w 2020 r. oraz rekordowej wartości polskiego handlu w 2021 r., w związku ze skutkami pandemii połowa polskich eksporterów doświadczyła spadków liczby zamówień. Skala tego zjawiska zmniejszyła się o jedną trzecią w porównaniu do 2020 r., natomiast w 2021 r. półtorakrotnie wzrosły problemy z zaopatrzeniem w komponenty od poddostawców oraz trzykrotnie problemy z zatrudnieniem pracowników krajowych. Obrazuje to zjawiska obserwowane w gospodarce - naturę popytową kryzysu w 2020 r. oraz podażową w 2021 r.
Jednocześnie polscy eksporterzy nie odczuwali bezpośrednio rosnących cen frachtu morskiego. Na zakłócenia w 2021 r. skarżył się co trzeci eksporter. Dla większości firm eksportowych oznaczały one trudności z pozyskaniem materiałów do produkcji. Co trzeci eksporter twierdził w 2021 r., że ta sytuacja wpłynęła bądź wpłynie na podnoszenie cen oferowanych produktów. Natomiast co dziesiąty eksporter przyznał, iż napotkał na problemy z dostępem do mikroprocesorów.
Najważniejsze znaczenie pośród działań skierowanych na poprawę sytuacji przedsiębiorstwa miały redukcje kosztów działalności - administracyjnych i usług obcych. Odsetek decyzji o zwolnieniach pracowników był niewielki, co prawdopodobnie wynika z mechanizmów ochrony zapewnionych w ramach tarcz antykryzysowych.
Polscy eksporterzy konkurują przede wszystkim ceną, jednak rośnie waga konkurowania pozacenowego (np. jakością i reklamą). Jest to powolna, ale najważniejsza zmiana strategii zachodząca w działalności polskich eksporterów. Dominują przedsiębiorstwa o niskim
i średnio niskim poziomie techniki. 14 proc. eksporterów wskazało, że w okresie pandemii udało im się przejąć dostawy do Niemiec z innych kierunków. Pomogły w tym z pewnością: konkurencyjność cenowa, elastyczność w dostosowaniu produkcji i poszukiwanie nowych odbiorców, jak również trendy światowe skracania łańcuchów dostaw. Natomiast 12 proc. firm wskazało, że interesuje się, włącza się lub włączy przy wsparciu państwa w proces
przenoszenia łańcuchów dostaw z Chin.
Na tle ogółu przedsiębiorstw funkcjonujących w Polsce firmy eksportowe wyróżniają się pod względem stosowania nowych technologii, zwłaszcza w przypadku robotyzacji. Dodatkowo ponad połowa przedsiębiorstw (56 proc.) zadeklarowała wprowadzenie co najmniej jednego typu innowacji w ostatnich trzech latach. Jest to lepszy wynik niż wskazują na to badania GUS dotyczące innowacyjności ogółu firm działających w Polsce. Poprawa innowacyjności jest jednak wśród ogółu firm bardziej dynamiczna niż w przypadku eksporterów.
Struktura polskich eksporterów ujawnia największą rolę odgrywaną przez duże firmy, wyspecjalizowane w eksporcie, uzyskujące powyżej 1 mln euro przychodów z tytułu eksportu. Większość firm eksportujących reprezentuje kapitał wyłącznie polski.
Polscy eksporterzy nie inwestują za granicą. Od lat przedsiębiorstwa eksportujące nie wykazują zainteresowania podejmowaniem inwestycji na rynkach zagranicznych. W 2021 r. tylko 5 proc. firm zadeklarowało takie działania.
