Zdaniem ministerstwa finansów w 2022 r. żaden samorząd nie straci na Polskim Ładzie, a w kolejnych latach dochody samorządowe będą wyższe niż wynika to z prognoz jednostek samorządu terytorialnego (JST).
Jeśli dochody z PIT i CIT w danym roku spadną poniżej ustalonego poziomu, samorządy otrzymają dodatkowe pieniądze (subwencję rozwojową), która im to wynagrodzi. Dzięki nowelizacji ustawy o dochodach JST żaden samorząd nie będzie miał mniejszych dochodów, niż sam prognozował przed ogłoszeniem programu „Polski Ład”.
Od 2022 r. dochody z PIT i CIT będą przekazywane w równych miesięcznych transzach. Dla samorządów to gwarancja dochodów i ułatwienie przy planowaniu i realizacji budżetów.
Jeśli dochody z PIT i CIT w danym roku spadną poniżej ustalonego poziomu, samorządy otrzymają dodatkowe pieniądze (subwencję rozwojową), która im to wynagrodzi. Dzięki temu dochody JST będą mniej podatne na wahania w gospodarce i zmiany prawne. Takie rozwiązanie jest bardziej korzystne dla JST ponieważ zapewnia bardziej równomierne zasilenie budżetów w odróżnieniu od rozwiązania polegającego na zwiększonych udziałach w PIT. Subwencja rozwojowa będzie szczególnie korzystna m.in. dla mniej zamożnych samorządów, np. małych gmin wiejskich.
Mechanizm korekcyjno-wyrównawczy zostanie oparty na bieżących wpływach z PIT i CIT. To oznacza lepsze dopasowanie wysokości subwencji i wpłat janosikowego do aktualnej sytuacji finansowej.
By wzmocnić inwestycje, samorządy będą otrzymywać na nie dodatkowe pieniądze (nowa część subwencji ogólnej - część rozwojowa) dzielone algorytmem. To będzie sprzyjać zrównoważonemu rozwojowi kraju i zapewniać stały dopływ pieniędzy na inwestycje. Subwencja rozwojowa będzie mogła być przeznaczona również na wydatki bieżące. O tym na co trafią pieniądze, będzie decydować JST.
Kolejnym proinwestycyjnym działaniem jest Rządowy Fundusz Polski Ład: Program Inwestycji Strategicznych, który oferuje bezzwrotne wysokie dofinansowanie inwestycji JST - promesy inwestycyjne udzielane przez BGK. Wysokość wsparcia to od 80 proc. do 95 proc. wartości zadania (w zależności od obszaru).
W 2021 r. wszystkie samorządy otrzymają dodatkowe 8 mld zł na swoje potrzeby. Pieniądze te będą mogły wydać kiedy chcą (w tym lub przyszłym roku) i na co chcą, zgodnie ze swoimi potrzebami - czy to na działania bieżące czy np. na inwestycje.
1714 gmin ze wszystkich regionów Polski otrzymało już z budżetu państwa 4 mld zł na projekty wodno-kanalizacyjne.
Pozostałe działania to uelastycznienie zasad budżetowych i rozwiązania podnoszące limit spłaty długu JST oraz wspierające wykorzystanie funduszy UE.
Przepisy są tak skonstruowane, że traktują samorządy w sposób bezstronny i neutralny. Jednocześnie wprowadzają mechanizmy ochraniające mniej zamożne gminy. Algorytmy opierają się na obiektywnych danych i prognozach przygotowywanych do projektu budżetu państwa.
Na 2022 r. samorządy zaplanowały dochody na poziomie ok. 140 mld zł z PIT, CIT i subwencji ogólnej. Ministerstwo finansów prognozuje ok. 149 mld zł, czyli przynajmniej o 9 mld zł więcej. W 2022 r. łączne dochody wszystkich JST z PIT i CIT (łącznie z dodatkowymi 8 mld zł) będą wyższe o 10,3 proc. od tych prognozowanych przez same JST.
Na 2021 r. samorządy zaplanowały dochody na poziomie ok. 137 mld zł z PIT, CIT i subwencji ogólnej. MF prognozuje ok. 145 mld zł, czyli przynajmniej o 8 mld zł więcej.
Po III kwartałach 2021 r. JST wykazują nadwyżkę budżetową w kwocie 23,4 mld zł, przy planowanym deficycie ponad 31 mld zł. Po III kwartałach JST wypracowały nadwyżkę operacyjną, najważniejszy wskaźnik pokazujący możliwości rozwojowe JST, w kwocie ponad 30 mld zł. To rekordowa kwota.
