Od wielu miesięcy komentarze polityków opozycyjnych rządzących samorządami uderzają w rząd, zarzucając mu ograniczanie dochodów gmin. Tym też tłumaczone są podwyżki opłat w miastach, szczególnie w stolicy. Tymczasem według Ministerstwa Finansów samorządy wejdą w 2022 r. z nadwyżkami w kwocie co najmniej ok. 27 mld zł.
Warszawski radny PiS Dariusz Figura przypomniał niedawno, że to nie rząd, a prezydent Rafał Trzaskowski zafundował warszawiakom dwie duże podwyżki: za odbiór odpadów komunalnych i za parkowanie. Inni samorządowcy wskazują, że odpowiednia polityka finansowa pozwala gminom dobrze funkcjonować. Jakub Banaszek, prezydent Chełma zaznacza, że nadwyżka operacyjna miasta do listopada br. wyniosła ponad 30 mln zł i jest o ponad 8 mln zł większa niż rok temu. - Tylko przypomnę, że w tym czasie wprowadziłem bezpłatną komunikację, obniżyliśmy kolejne podatki oraz ceny wody i śmieci. To tyle w kwestii kondycji jednostek samorządu terytorialnego (JST) - dodaje.
Resort finansów też uważa, że samorządy nie powinny narzekać na brak funduszy. - Po III kw. 2021 r. mają nadwyżkę budżetową na 23,4 mld zł, przy planowanym deficycie na ponad 31 mld zł. Jeśli chodzi o wynik operacyjny, to nadwyżka wynosi ponad 30,1 mld zł. To historycznie najwyższa wykonana kwota na tym etapie realizacji budżetów samorządowych, świadcząca pozytywnie o możliwościach rozwojowych JST – wskazuje wiceminister finansów Sebastian Skuza. Przykładowo wyniki operacyjne po III kwartale tego roku Białegostoku to ponad 139 mln, Bydgoszczy ok. 231,9 mln zł, Chorzowa niemal 75,7 mln zł, Częstochowy ok. 120,9 mln zł, a Gdańska prawie 429,8 mln zł. Według sprawozdań za III kw. 2021 r. JST zaplanowały dochody z tytułu udziału w PIT, CIT i subwencji ogólnej na poziomie ok. 138 mld zł. Ministerstwo Finansów prognozuje, że wyniosą one 157 mld zł, czyli o 19 mld zł więcej. - Nie można zgodzić się ze stwierdzeniem agencji ratingowej Fitch Ratings, że rozwiązania Polskiego Ładu spowodują trwały ubytek po stronie dochodów bieżących samorządów i że powstanie luka – podkreśla wiceminister. - Przewidujemy, że budżety samorządowe zamkną się na koniec 2021 r. rekordowymi nadwyżkami finansowymi - w postaci wolnych środków i nadwyżek budżetowych z lat ubiegłych. Szacujemy, że JST „wejdą” w 2022 r. z nadwyżkami na sumę ok. 27 mld zł. Będą one pozostawać od 2022 r. do swobodnej dyspozycji jednostek samorządu terytorialnego. Przykładowo w Opolu nadwyżka już teraz wynosi ponad 61 mln zł, w Ostrowie Wielkopolskim prawie 17,3 mln zł, w Zabrzu ponad 17,2 mln zł - dodaje. Jeszcze w tym roku samorządy otrzymają dodatkowe środki w kwocie 8 mld zł, podzielone algorytmem, na dowolne cele. Ministerstwo Finansów prognozuje, że łącznie środki wszystkich JST z PIT, CIT (łącznie z dodatkowymi 8 mld zł) będą wyższe o 10,3 proc. od tych prognozowanych przed wprowadzeniem Polskiego Ładu. Resort finansów wskazuje, że samorządy od końca października wiedzą, ile każdy z nich otrzyma. Poza tym 2 grudnia 2021 r. JST - 714 gmin ze wszystkich regionów Polski - otrzymały jeszcze 4 mld zł na inwestycje wodno-kanalizacyjne. Dodatkowo wychodząc naprzeciw postulatom samorządów, wprowadzono rozwiązania stabilizujące i wzmacniające finanse JST. Dadzą one gwarancję stabilnych dochodów. Rozwiązanie to sprawia, że jeżeli dochody samorządów z PIT i CIT spadną poniżej poziomu referencyjnego, to JST otrzymają dodatkowo zwiększoną subwencję rozwojową. Od 2022 r. dochody z PIT i CIT będą przekazywane w równych miesięcznych transzach. Mechanizm korekcyjno-wyrównawczy zostanie oparty na bieżących wpływach z PIT i CIT. By wzmocnić inwestycje, samorządy będą otrzymywać na nie dodatkowe pieniądze (nowa część subwencji ogólnej – część rozwojowa) dzielone algorytmem.
Powstał też Rządowy Fundusz Polski Ład: Program Inwestycji Strategicznych, który oferuje bezzwrotne i bardzo wysokie (od 80 proc. do 95 proc. wartości zadania) dofinansowanie inwestycji dla JST. W pierwszym naborze JST otrzymały ponad 23,8 mld zł. Planowane są kolejne nabory. - Sytuacja finansowa samorządów jest dobra i będzie taka po wprowadzeniu Polskiego Ładu. Żaden samorząd nie będzie miał dochodów mniejszych, niż sam prognozował. Wprowadzone rozwiązania to gwarancja dochodów dla samorządów. Dochody JST będą mniej podatne na wahania w gospodarce i zmiany prawne, co zapewni samorządom wsparcie w obszarze inwestycyjnym i odpowiedzialne, racjonalne planowanie przedsięwzięć – podsumowuje wiceszef MF.
