Sejm RP uwzględnił postulaty Rzecznika MŚP ws. zwalniania z obowiązku opłacenia należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne również w przypadku istnienia nadpłaty w ZUS.
Postulaty Rzecznika MŚP w zakresie korzystnego dla przedsiębiorców zwalniania z obowiązku opłacenia należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne również w przypadku istnienia tzw. nadpłaty w ZUS zostały uwzględnione w ramach uchwalonej przez Sejm RP w dniu 24 lipca 2020 r. ustawy o zmianie ustawy o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług oraz niektórych innych ustaw.
W ustawie z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 374, ze zm., dalej: „Specustawa”) wprowadzono w art. 31zo możliwość zwolnienia przedsiębiorców z obowiązku opłacania nieopłaconych należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych, należnych za okres od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 31 maja 2020 r.
W związku z licznymi, niepokojącymi sygnałami otrzymanymi od przedsiębiorców informujących o odmawianiu przez ZUS zwolnienia ich ze składek w przypadku istnienia na ich koncie tzw. nadpłaty za wcześniejsze okresy składkowe, Rzecznik MŚP pismem z dnia 17 czerwca 2020 r. wystąpił do Prezes ZUS pani prof. dr hab. Gertrudy Uścińskiej z wnioskiem o wyjaśnienie tej kwestii problemowej oraz przedstawienie danych liczbowych w zakresie przedmiotowych spraw. W odpowiedzi z dnia 30 czerwca 2020 r. Prezes ZUS wyjaśniła, że na ponad 1.793 tys. złożonych wniosków o zwolnienie z opłacania składek z negatywną decyzją spotkało się ponad 67 tys. z nich za okres kwietnia 2020 r. (ponieważ każdy miesiąc zwolnienia jest przez ZUS rozpatrywany oddzielnie. Natomiast wg szacunków 140 tys. płatników mogło utracić nadpłacone składki).
W związku z powyższym, Rzecznik MŚP pismem z dnia 8 lipca 2020 r. wystąpił do Prezes ZUS z oceną prawną w celu ochrony praw przedsiębiorców. Rzecznik MŚP podniósł w nim, że ZUS ma obowiązek zawiadomić płatników składek, starających się o zwolnienie z opłacania składek na podstawie art. 31zo Specustawy, o kwocie nadpłaty za poprzednie okresy składkowe tak, aby nie pozbawiać ich możliwości skorzystania ze zwolnienia w czasie stanu epidemii i związanych z tym problemów gospodarczych. W ocenie Rzecznika MŚP bowiem praktyka ZUS zaliczenia z urzędu tych nadpłaconych składek na poczet bieżących składek bez zawiadamiania płatników o kwocie nadpłaconych składek jest nieprawidłowa i narusza uprawnienia przedsiębiorców wynikające z tzw. Tarczy Antykryzysowych.
Co istotne, powyższy problem był już wcześniej dostrzeżony i częściowo rozwiązany przepisem art. 113 ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz. U. z 2020 r. poz. 695, ze zm.), zgodnie z którym zwalnia się z obowiązku opłacenia należności z tytułu składek wykazanych w deklaracji rozliczeniowej za marzec 2020 r. także wówczas gdy należności te zostały opłacone. Opłacone należności z tytułu składek podlegają zwrotowi na zasadach określonych w art. 24 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 266, 321 i 568).
Powyższy apel spotkał się z pozytywnym odzewem. Na posiedzeniu w dniu 24 lipca 2020 r. Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 430), która w art. 10 ust. 1 przewiduje, że w przypadku złożenia do dnia 30 czerwca 2020 r. wniosku o zwolnienie z obowiązku opłacenia należności z tytułu składek, o których mowa w art. 31zo Specustawy zwalnia się z obowiązku opłacenia należnych składek wykazanych w deklaracji rozliczeniowej za marzec, kwiecień i maj 2020 r., w wysokości określonej w art. 31zo, także wówczas, gdy składki te zostały opłacone lub na poczet tych składek Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaliczył z urzędu nienależnie opłacone składki. Opłacone składki lub zaliczone z urzędu nienależnie opłacone składki podlegają zwrotowi na zasadach określonych w art. 24 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266, 321, 568, 695 i 875). Aktualnie ustawa została skierowana do Senatu RP i po zakończeniu procesu legislacyjnego i podpisaniu przez Prezydenta korzystny przepis wejdzie w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.
