Na obecne wzrosty cen żywności złożyło się kilka czynników. Jedną z głównych przyczyn jest wojna na Ukrainie i jej konsekwencje dla rynku surowców energetycznych. Są jednak także i inne, jak ożywienie gospodarcze po pandemii i zwiększenie podaży pieniądza, które przyczynia się do wzrostu inflacji. Dlaczego jednak ceny żywności tak rzadko spadają nawet po opanowaniu inflacji?
Według danych statystycznych ceny artykułów spożywczych w państwach zachodnich w porównaniu z zeszłym rokiem wzrosły średnio o kilkanaście procent. Tylko w USA wzrosły w sierpniu o 13,5% w porównaniu z rokiem poprzednim, co stanowi najwyższy roczny wzrost od marca 1979 r.
Dyrektorzy dużych producentów żywności i analitycy spodziewają się, że inflacja w USA będzie oscylować wokół tego poziomu co najmniej do końca 2022 r.
Analitycy rynkowi oczekują, że w przyszłym roku tempo inflacji żywności zmniejszy się – ale to nie znaczy, że ceny spadną. Gdy ceny osiągną pewien poziom, mają tendencję do pozostawania tam lub wzrostu, ale rzadko spadają.
Do obecnego wzrostu cen przyczyniło się wiele czynników. Producenci twierdzą, że płacą wyższe ceny za pracę i materiały opakowaniowe. Ekstremalne warunki pogodowe, takie jak susza lub powodzie, oraz choroby, takie jak ptasia grypa, szkodzą uprawom i zabijają drób.
Tymczasem popyt na żywność jest wysoki. Konsumenci mogą być w stanie wycofać się z zakupów niektórych produktów, ale muszą jeść. A płacenie wyższych cen za artykuły spożywcze może być nadal tańsze niż jedzenie w restauracjach, gdzie ceny menu również rosną (choć w wolniejszym tempie).
Ta nierównowaga oznacza, że firmy mogą przekazywać kupującemu wyższe ceny bez spadku sprzedaży. Cykl ten „pęknie” dopiero wtedy gdy podaż będzie wysoka, a popyt umiarkowany.
Dlaczego jednak ceny żywności mają tak słabą tendencję do spadku, mimo że inflacja się zmniejszy?
Dane z USA pokazują, że od 1974 do 2021 roku ceny artykułów spożywczych spadły tylko w ciągu dwóch lat. Co drugi rok rosły, choć w niektórych latach wzrost był bardzo niewielki.
Ekonomiści zajmujący się rynkiem spożywczym twierdzą, że praktycznie zawsze mamy do czynienia ze wzrostem cen żywności. Taka jest po prostu natura gospodarki.
Zazwyczaj jednak ceny artykułów spożywczych rosną o około 2% lub 3% rocznie. W przeszłości konsumenci mogli nie zauważać wyższych cen, ponieważ ich płace nadążały za wzrostami. W tej chwili tak nie jest.
Kolejnym „prawem” ekonomii na rynku jest to, że ceny konsumpcyjne rosną szybciej niż rosną płace. Ceny artykułów spożywczych w szczególności są na to wrażliwe również ze względu na to, jak bardzo kłopotliwa jest ich zmiana.
Kiedy producenci żywności podnoszą ceny dla detalistów, ci detaliści niekoniecznie przekazują ceny konsumentom. Niektórzy mogą zdecydować się na utrzymanie niskich cen - jeśli mogą sobie na to pozwolić - aby przyciągnąć klientów do sklepu.
Sprzedawcy detaliczni również nie lubią stopniowo podnosić cen, ponieważ frustruje to konsumentów. Wiele osób robi także zakupy co tydzień i naprawdę zauważa jeśli ceny idą w górę.
Kiedy sprzedawcy detaliczni zmieniają ceny w sklepach, muszą drukować nowe etykiety i wprowadzać nowe wartości do swoich systemów sprzedaży. Sklepy przewożą dziesiątki tysięcy różnych przedmiotów, więc gdy ceny rosną w różnych kategoriach, wprowadzanie korekt staje się niewdzięczną pracą. Oznacza to, że kiedy widzisz wzrosty, mają one tendencję do pozostawania na miejscu.
