Jak sektor bankowy próbuje zmienić orzecznictwo frankowe

W ostatnich dniach opinię publiczną i całe środowisko frankowe w Polsce rozgrzewa temat 3 nieprawomocnych wyroków sądów uznających roszczenia banków o dokonanie waloryzacji sądowej. Czy rzeczywiście mamy do czynienia z przełomem w tzw. sprawach frankowych jak twierdzą przedstawiciele sektora bankowego? Moim zdaniem absolutnie nie – przekonuje w komentarzu adw. Karolina Pilawska, z kancelarii Pilawska Zorski Adwokaci

Jej zdaniem temat waloryzacji roszczeń banków o zwrot kapitału w przestrzeni medialnej pojawił się po ogłoszeniu wyroku TSUE z 15 czerwca 2023 r. ws. C-520/21, w którym to orzeczeniu Trybunał Unijny jasno wskazał, że bankom – poza zwrotem kwoty kapitału i odsetek ustawowych za czas opóźnienia liczonych od wezwania do zapłaty – nie należy się od kredytobiorców frankowych żadna inna rekompensata. 

Według mec. Pilawskiej z drugiej strony pojawienie się informacji o 3 nieprawomocnych wyrokach uwzględniających roszczenia banków o waloryzację zdaje się potwierdzać, że zadanie uzupełniającego pytania prejudycjalnego było konieczne, bo nie dla wszystkich wyrok TSUE z 15 czerwca 2023 roku był wystarczająco zrozumiały. Czy zatem roszczenia banków o dokonanie sądowej waloryzacji mają szansę być prawomocnie uwzględniane przez polskie sądy? Z mojego punktu widzenia nie ma na to przestrzeni – zarówno na płaszczyźnie merytorycznej, jak i formalnej. Na marginesie warto dodać, że o ile wyroki wydane na korzyść banków są nieprawomocne, to w obrocie prawnym funkcjonują już prawomocne wyroki sądów oddalające roszczenia banków o waloryzację i to takie wyroki są wiążące. 
W opinii ekspertki przede wszystkim dopuszczenie możliwości żądania waloryzacji sądowej doprowadziłoby do zniwelowania negatywnych skutków dla banków zawierania w umowach kredytowych nieuczciwych warunków umownych. Dzięki waloryzacji mogłyby one liczyć na uzyskanie zarobku z nieważnych umów kredytowych, których same były autorami. Taka rekompensata mogłaby w niektórych wypadkach przekraczać zysk wynikający z umowy zawierającej nieuczciwe warunki umowne lub wysokość należności z tytułu wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. 

Ekspertka zwraca uwagę, iż warto wskazać, że Sąd Okręgowy w Elblągu uznał, że roszczenie banku o waloryzację kwoty kapitału jest zasadne ze względu na wysoką inflację. Jego zdaniem licząc od momentu udzielenia kredytu inflacja wyniosła 40 % i w związku z tym orzekł, że kredytobiorca powinien zwrócić bankowi kapitał zwaloryzowany o 34 %. Trudno uznać, że wyliczanie zmiany siły nabywczej pieniądza za taki okres, czyli od momentu uruchomienia kredytu, jest prawidłowe. Roszczenia banków musimy bowiem analizować globalnie, patrząc na wszystkie aspekty tzw. spraw frankowych. Dlatego też – jeżeli kredytobiorca przy aktualnym orzecznictwie bardzo często otrzymuje odsetki za czas opóźnienia od momentu potwierdzenia przed sądem, że żąda nieważności umowy kredytu, co jest efektem teorii tzw. bezskuteczności zawieszonej, to dlaczego bank – jako sprawca wadliwości umowy kredytu – miałby mieć prawo żądania waloryzacji już od momentu uruchomienia kredytu? Zaakceptowanie takiego rozwiązania po raz kolejny prowadziłoby do uprzywilejowania banków kosztem kredytobiorców i stałoby w sprzeczności z podstawowymi zasadami ochrony konsumenckiej w Polsce i UE. 

Zdaniem Pilawskiej nie można też zapominać o podstawach systemu prawnego, czyli zasadach współżycia społecznego, przez których pryzmat roszczenia banków powinny być ocenianie. Orzekając o roszczeniach banków sądy nie mogą zapominać o tym, że to banki były autorami wadliwych umów kredytowych i że to banki wkomponowały w ich treść niedozwolone postanowienia umowne, które rażąco naruszały interesy kredytobiorców i wystawiały ich na nieograniczone ryzyko kursowe.