Jest „młodą” instytucją, ale odgrywa istotną rolę na rynku usług finansowych. Dba bowiem o interesy klientów, którzy skorzystali z oferty m.in. biur maklerskich, firm ubezpieczeniowych, czy zajmujących się pożyczeniem pieniędzy. Ze wsparcia Rzecznika Finansowego skorzystały (w ciągu pięciu lat działalności) setki tysięcy osób. Pojawiły się jednak plany zmiany sposobu funkcjonowania.
Formalnie Rzecznik Finansowy - obecnie szefem urzędu jest (od 2019 r.) Mariusz Golecki - zaczął działać na podstawie ustawy z sierpnia 2015 roku o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i Ustawy o Rzeczniku Finansowym. Niektórzy jednak wskazują, że kontynuuje rolę jaką spełniał Rzecznik Ubezpieczonych, choć obecny zakres działania RF jest znacznie szerszy.
Jak tłumaczono konieczność powołania nowej instytucji i jej obecnego funkcjonowania?
„Konsekwencją dynamicznego rozwoju rynku finansowego, oferowania coraz szerszego katalogu usług finansowych oraz ich rosnącego skomplikowania stała się potrzeba wzmocnienia ochrony klientów” – podkreślano. Dodając: „Rzecznik Finansowy reprezentuje interesy klientów podmiotów rynku finansowego i podejmuje działania w zakresie ich ochrony”.
Z kolei w sporządzonym kilka dni temu sprawozdaniu z ubiegłorocznej działalność RF zwrócono uwagę, że:
„Misją Rzecznika Finansowego jest podejmowanie działań w zakresie ochrony klientów podmiotów rynku finansowego, których interesy reprezentuje, przy stosowaniu przepisów prawa oraz zgodnie z zasadami współżycia społecznego”.
Co konkretnie należy do jego kompetencji? Lista jest długa, ale w szczególności:
- rozpatrywanie wniosków w indywidualnych sprawach, wniesionych na skutek nieuwzględnienia roszczeń klienta przez podmiot rynku finansowego w trybie rozpatrywania reklamacji;
- rozpatrywanie wniosków dotyczących niewykonania czynności wynikających z reklamacji rozpatrzonej zgodnie z wolą klienta;
- opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących organizacji i funkcjonowania podmiotów rynku finansowego;
- informowanie właściwych organów nadzoru i kontroli o dostrzeżonych nieprawidłowościach w funkcjonowaniu podmiotów rynku finansowego.
Na stronie rf.gov.pl podkreślono, że w ciągu pięciu lat funkcjonowania pracownicy biura Rzecznika m.in. udzielili 125 tysięcy porad oraz przyjęli 100 tysięcy reklamacji.
„Ponadto przy Rzeczniku prowadzone są pozasądowe postępowania w sprawie rozwiązywania sporów między klientami podmiotów rynku finansowego, a tymi podmiotami” - czytamy.
Serwis FilaryBiznesu.pl zapoznał się ze sprawozdaniem z działalności Rzecznika Finansowego za 2020 rok. To obszerny dokument liczący znacznie ponad sto stron, w którym opisano całe spektrum zadań RF - dlatego skoncentrowaliśmy się na akapitach z danymi obrazującymi skalę zaangażowania Rzecznika w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy. Liczby robią wrażenie…
Okazuje się, że średnio każdego dnia ponad 200 osób zgłaszało swoje problemy i prosiło o pomoc. Od stycznia do grudnia w biurze Rzecznika zarejestrowano aż ponad 52,2 tys. wniosków i zapytań od klientów podmiotów rynku finansowego.
„W 2020 r. wpłynęło do Rzecznika 20,3 tys. wniosków o indywidualną interwencję od klientów, którym podmiot rynku finansowego odrzucił reklamację. Liczba ta wzrosła o ponad 10% w stosunku do 2019 r., kiedy to odnotowano wpływ 18,4 tys. takich spraw” – podano w sprawozdaniu.
We wskazanym okresie Rzecznik podjął interwencję w 16,4 tys. spraw (w 2019 r. w 15,3 tys. spraw). Spośród 9,2 tys. spraw interwencyjnych zakończonych w 2020 r. 2,5 tys. interwencji zakończyło się pozytywnie dla klienta lub częściowo pozytywnie, czyli prawie co czwarta interwencja zakończyła się zmianą stanowiska podmiotu rynku finansowego na korzyść wnioskodawcy.
Od razu też wyjaśniono, dlaczego nie wszystkie sprawy zgłaszane do Rzecznika skutkują jego interwencją.
„Główną przyczyną nie podjęcia interwencji były ustalenia, iż sprawy te pozostawały poza ustawowym zakresem kompetencji Rzecznika. Z analizy wniosków wynikało często, że klient, nie wyczerpał drogi postępowania reklamacyjnego lub wnioskodawca nie był klientem podmiotu rynku finansowego. Nie podejmowano interwencji także w sprawach, w których występujący zwracali się do Rzecznika o udzielenie wyjaśnień oraz w sprawach, w których analiza posiadanych dokumentów nie wskazywała na stwierdzenie naruszenia praw bądź interesów osób, które Rzecznik reprezentuje. Do tej grupy spraw zaliczone zostały przypadki, w których toczą się postępowania przed sądem lub zapadły już prawomocne wyroki sądowe”
Istotną rolę w zakresie działalności Rzecznika Finansowego zajmuje polubowne załatwianie spraw, czyli pełnienie funkcji mediatora. Obrazują to przedstawione dane:
„W 2020 r. wpłynęło 2,3 tys. wniosków w tej sprawie. Liczba spraw zakończonych ugodą/porozumieniem wyniosła 375 (w 2019 r. 369 spraw). Dzięki temu klienci uzyskali łącznie 2,8 mln zł z ogólnej kwoty 5,5 mln zł zgłoszonych roszczeń, bez konieczności przeprowadzania postępowania sądowego”.
Rzecznik często też przedstawia opinie w postępowaniach sądowych. Poza tym w zeszłym roku wniósł cztery skargi nadzwyczajne do Sądu Najwyższego, z czego trzy z zakresu rynku bankowo-kapitałowego i jedna z obszaru rynku ubezpieczeniowo-emerytalnego.
Jak tłumaczył w styczniu br. naszemu reporterowi Rzecznik Finansowy dr hab. Mariusz Golecki:
„Moje najnowsze wystąpienie dotyczy sytuacji, w której wyrok Sądu Apelacyjnego i wskazane w nim motywy uzasadnienia są niezgodne z zasadami demokratycznego państwa prawnego oraz wskazują na rażące naruszenie prawa poprzez błędną wykładnię przepisów prawa i ich niewłaściwe zastosowanie. To uzasadnia złożenie skargi nadzwyczajnej, dlatego podjąłem decyzję o takim wystąpieniu. Mam nadzieję, że w ten sposób wieloletnia batalia klienta banku poszkodowanego na skutek nieuzasadnionego wpisu do rejestru dłużników wreszcie zakończy się pozytywnie”.
Oczywiście, RF nie tylko mediuje czy opiniuje.
„W 2020 r. Rzecznik Finansowy po raz pierwszy wykorzystał swoje uprawnienia wynikające z art. 26 ustawy o Rzeczniku Finansowym, polegające na możliwości wytoczenia powództwa na rzecz klientów podmiotów rynku finansowego w sprawach dotyczących nieuczciwych praktyk rynkowych dotyczących działalności tych podmiotów lub możliwości wzięcia udziału za zgodą powoda w toczącym się już postępowaniu. W 2020 r. Rzecznik Finansowy zdecydował się na skierowanie do sądu 8 powództw na rzecz konsumentów, a w 5 przypadkach przystąpił do toczącego się postępowania” – podkreślono w sprawozdaniu.
Spektrum zadań RF jest więc ogromne, ale niewykluczone, że ta instytucja wkrótce… przestanie istnieć. Pojawiła się bowiem propozycja, aby kompetencje Rzecznika przejął Urząd Ochrony Konsumentów i Konkurencji. Czy (i kiedy) zostanie zrealizowana – to na razie pozostaje w sferze spekulacji.
