Rynek pracy stawia dzisiaj przed pracodawcami zupełnie nowe, nieoczywiste wyzwania. W dobie pandemii koronawirusa Covid-19 znakomita większość pracowników biurowych wykonuje swoje obowiązki zdalnie, co stwarza możliwości, ale jest również obciążone istotnym ryzykiem. Jak pracodawca może w dzisiejszych czasach pogodzić sprawne zarządzanie swoimi podwładnymi? Co powinien zrobić, by zadbać o jakość i efektywność ich pracy? I w końcu, w jaki sposób może zapewnić wysoki poziom kultury bezpieczeństwa pracy w swoim przedsiębiorstwie, kiedy pracownicy są rozproszeni poza siedzibą firmy i jak prawidłowo ocenić ryzyko zawodowe?
Ocena ryzyka zawodowego
Obowiązkiem pracodawcy (zgodnie z art. 226 k.p.) jest przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego. Tutaj pomocna może być norma PN-N-18002:2011, która szczegółowo określa systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy oraz zawiera ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego.
Ocena musi odnosić się do faktycznych warunków znajdujących się w zakładzie pracy oraz tych czynników, które uległy zmianie i mają wpływ na bezpieczeństwo pracowników. Pracodawca powinien prawidłowo ocenić ryzyko zawodowe występujące przy wykonywanych pracach, czyli przede wszystkim (również dla prac biurowych) określić dobór wyposażenia stanowisk i miejsc pracy. Dobry szef musi również zadbać o zmianę organizacji pracy podczas home office i uwzględnić wszystkie czynniki występujące przy wykonywanych pracach.
Jak prawidłowo ocenić ryzyko zawodowe?
Norma PN-N-18002:2011 zawiera konkretną propozycję metody oceniania ryzyka zawodowego przez pracodawcę. Zgodnie z nią, pracodawca powinien powołać i przeszkolić osoby, które później stworzą tzw. zespół oceniający.
Do zadań zespołu należy:
• Zebranie informacji niezbędnych do oceny, czyli np. lokalizacja stanowisk pracy, czy uwzględnienie osób, które tę pracę wykonują (zwłaszcza kobiet w ciąży, osób starszych, młodocianych i niepełnosprawnych).
• Identyfikacja zagrożeń, czyli rozpoznanie wszystkich zagrożeń na stanowisku pracy i wskazanie tych z nich, które są możliwe do usunięcia.
• Szacowanie ryzyka, czyli próba oszacowania szans na wystąpienie niekorzystnych dla życia i zdrowia pracownika następstw tych zagrożeń i określenie ich wag.
• Wyznaczenie dopuszczalności ryzyka zawodowego, czyli dostosowanie występującego ryzyka do poziomu dopuszczalnego w przepisach prawnych.
• Udokumentowanie ryzyka zawodowego, czyli przygotowanie np. opisu stanowiska pracy, a także zadań, które będą w nim wykonywane.
Po przeprowadzeniu oceny ryzyka przełożeni w ramach instruktażu stanowiskowego powinni poinformować o wynikach oceny pracowników zakładu. W przypadku, kiedy poziom ryzyka jest wyższy niż akceptowany, konieczne jest utworzenie planu korygującego i/lub zapobiegającego. W przeciwnym razie wystarczy okresowe przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego.
Jakie są ryzyka zawodowe dla pracy biurowej i jak im zapobiegać?
Praca biurowa, w porównaniu do prac fizycznych, wydaje się być stosunkowo bezpieczna, jednak również ona wiąże się z pewnymi zagrożeniami, które należy uwzględnić i im zapobiec.
Jakie to mogą być zagrożenia?
Przykładowo:
• Dolegliwości mięśniowo-szkieletowe, czyli osłabienie struktur ciała wskutek wykonywania czynności związanych z pracą albo samej pracy.
• Syndrom widzenia komputerowego, czyli nadmierne obciążenie mięśni odpowiedzialnych za akomodację (tzw. nastawność oka), wywołane długotrwałym wpatrywaniem się w ekran komputera.
• Skurcze nóg, które są spowodowane brakiem ruchu i nieprawidłową pozycją podczas siedzenia.
Jak im zapobiegać i jak zadbać o zdrowie pracownika podczas wykonywania w domu czynności związanych z pracą?
Zgodnie z rekomendacjami, które na co dzień przekazują eksperci SQD Alliance - ważnym rozwiązaniem jest przedstawienie pracownikowi wytycznych, wedle których powinien urządzić swoje stanowisko pracy. Podstawą będzie odpowiedni, ergonomiczny fotel. Dodatkowo stół lub biurko o właściwej wysokości, na którym będzie można umieścić komputer. Ważna jest także odległość ekranu od oczu pracownika i poprawna pozycja podczas siedzenia. Nie możemy również zapomnieć o oświetleniu miejsca, w którym pracownik będzie wykonywał swoje obowiązki zawodowe.
Zastosowanie się do powyższych wskazań powinno skutkować ochroną przed dolegliwościami kręgosłupa, rąk i nadgarstków, nóg czy oczu.
Aktywność fizyczna podczas pracy
Odpowiedzialny i świadomy pracodawca powinien zachęcać swoich pracowników do podejmowania aktywności fizycznej w czasie pracy zdalnej. Eksperci WHO twierdzą, że już 20 minut dziennie regularnego wysiłku fizycznego może istotnie poprawić samopoczucie pracowników.
Badania wskazują, że pracownicy chętniej podejmują się ćwiczeń, kiedy przykład idzie z góry – od wyższego kierownictwa. Wobec tego mądry pracodawca może upiec dwie pieczenie na jednym ogniu, dbając zarówno o swoje zdrowie i jednocześnie motywując swoich pracowników do podejmowania aktywności fizycznej.
Zdrowie psychiczne i samopoczucie pracownika
Długotrwała izolacja w mieszkaniu, brak możliwości korzystania z dóbr kultury (kina, teatry, sale koncertowe), niemożność uprawniania sportu (zamknięte siłownie) czy wreszcie brak spotkań z rodziną i znajomymi – to czynniki, które mogą spowodować depresję, a więc długotrwałe pogorszenie samopoczucia pracownika. Wiąże się to z problemami ze snem, brakiem koncentracji czy apatią. Nietrudno sobie wyobrazić, jak taki stan przekłada się na jakość wykonywanej pracy.
Rozwiązaniem mogą być częste rozmowy, możliwie najbardziej zbliżone do naturalnych, czyli odbywane przez video-chat albo telefon. Tutaj istotnymi elementami są mimika i tembr głosu rozmówców, których to nie da się przekazać poprzez chat czy e-mail.
Pandemia koronawirusa zmusiła pracodawców i pracowników do błyskawicznego zaadaptowania się do nowych warunków gospodarczych. Praca zdalna stwarza wiele nowych możliwości – zyskujemy więcej czasu dla siebie i pracujemy w komfortowych, domowych warunkach. Z drugiej strony wiąże się też z licznymi zagrożeniami – natury nieprzystosowanego stanowiska pracy czy problemów społecznych i psychicznych. Rolą odpowiedzialnego pracodawcy w tym trudnym czasie jest zapewnianie swoim podwładnym wsparcia i pokazywanie dobrych praktyk. Ostatecznie zdrowy i zadowolony pracownik to wizytówka firmy.
Autor: Jacek Andrzejewski - Kierownik Działu BHP, Główny specjalista ds. BHP
