Czy możemy w urzędzie otrzymać np. odpis nieswojego aktu urodzenia? Spora grupa osób zapewne odpowiedziałaby, że to nie jest możliwe. I są w błędzie, bo polskie prawo pozwala na takie sytuacje – muszą być jednak uzasadnione ważnym interesem prawnym, choćby koniecznością przedstawienia dokumentu w sądzie.
Urząd Stanu Cywilnego kojarzy się przede wszystkim z zawieraniem związków małżeńskich, ale zakres kompetencji instytucji jest znacznie szerszy. To tam bowiem zgłaszamy chociażby narodziny dziecka, czy zawiadamiamy o śmierci najbliższego.
Za każdym razem, gdy informujemy urzędników USC, to otrzymujemy stosowny dokument potwierdzający, co się wydarzyło. A jeśli później z jakiego powodu potrzebujemy kolejnej kopii, formalnie nazywanej „odpisem aktu stanu cywilnego”? Oczywiście, możemy się o to zwrócić, wówczas jednak obowiązują pewne zasady.
„Gdy kierownik urzędu stanu cywilnego (USC) zarejestruje urodzenie, małżeństwo lub zgon, dostaniesz bezpłatnie odpis skrócony aktu. Za każdy kolejny odpis aktu zazwyczaj trzeba zapłacić opłatę skarbową. Odpis możesz dostać w formie papierowej lub elektronicznej”
Osobista wizyta w urzędzie
Choć obecnie wiele spraw, także w Urzędzie Stanu Cywilnego, można załatwić za pośrednictwem internetu, to w dalszym ciągu nie brakuje „tradycjonalistów”, którzy wolą osobiście wszystkiego dopilnować.
Wówczas trzeba złożyć wypełniony wniosek o odpis aktu stanu cywilnego, wskazując, o jaki konkretnie dokument chodzi. Należy również okazać potwierdzenie opłaty skarbowej: dokonanej przelewem albo w kasie urzędu. Warto sprawdzić bieżące stawki, bo mogą się one zmienić.
Obecnie, jak czytamy na stronie gov.pl, to:
- 22 zł – za odpis skrócony aktu stanu cywilnego (także za odpis wielojęzyczny w formie papierowej),
- 33 zł – za odpis zupełny aktu stanu cywilnego.
Bezpłatnie można otrzymać odpis, jeśli potrzebny jest np. w sprawie:
- uzyskania dowodu osobistego lub paszportu,
- świadczenia socjalnego, pomocy społecznej,
- ZUS (ubezpieczenia społecznego, ubezpieczenia zdrowotnego),
- alimentów,
- zatrudnienia, wynagrodzenia za pracę.
Formalności przez internet
Dla wielu osób osobista wizyta w urzędzie to niepotrzebna strata czasu. Polacy bowiem coraz częściej i coraz chętniej wszelkie sprawy załatwiają poprzez internet.
„Jeśli chcesz złożyć wniosek przez internet – potrzebujesz profilu zaufanego lub e-dowodu wraz z czytnikiem i potwierdzonym profilem zaufanym. Pozwalają one potwierdzić twoją tożsamość”
Oczywiście, czy to w urzędzie, czy przez internet, większość obowiązujących zasad jest taka sama. Choćby krąg uprawnionych, czy rodzaje dokumentów do uzyskania.
Z tym zastrzeżeniem, że odpisy aktu stanu cywilnego skrócony i zupełny można uzyskać zarówno w formie papierowej, jak i elektronicznej, ale wielojęzyczne odpisy skrócone są wydawane przez urzędników jedynie w formie papierowej.
Od razu wyjaśniamy:
Odpis skrócony aktu stanu cywilnego pokazuje aktualną treść aktu. Uwzględnia on zmiany, jakich dokonano w akcie.
Odpis zupełny aktu stanu cywilnego zawiera więcej informacji niż odpis skrócony – stanowi dokładne powtórzenie treści aktu stanu cywilnego z chwili jego sporządzenia wraz z treścią późniejszych wpisów (zmian).
A jakie dokumenty otrzymamy?
- odpis skrócony aktu:
- urodzenia,
- urodzenia dziecka, które urodziło się martwe,
- małżeństwa,
- zgonu,
- wielojęzyczny odpis skrócony aktu (nie wymaga tłumaczenia, może być ci potrzebny, gdy będziesz załatwiać sprawy za granicą):
- urodzenia,
- małżeństwa,
- zgonu,
- odpis zupełny aktu:
- urodzenia,
- małżeństwa,
- zgonu,
- zgonu osoby o nieustalonej tożsamości.
Kto wśród uprawnionych?
Komu urzędnicy wydadzą odpis aktu stany cywilnego? Oczywiście, bez problemu otrzyma go osoba, której wniosek dotyczy, ale prawo przewiduje także inne ewentualności.
Do uzyskania takiego dokumentu uprawnieni są chociażby małżonkowie, rodzeństwo, zstępni i wstępni oraz przedstawiciel ustawowy lub opiekun. Do tej listy trzeba dopisać również sąd, czy prokuratora, a pewną niespodzianką może być, że odpis akt stanu cywilnego Iksińskiego otrzyma – cytujemy za gov.pl: „organizacja społeczna, jeśli uzasadni to swoimi celami statutowymi i przemawia za tym interes społeczny”.
To jednak nie wszystko. Bywają bowiem sytuacje życiowe, które powodują, iż o „nasz” odpis aktu urodzenia albo zgonu ma prawo wystąpić ktoś obcy. Jest to możliwe, w przypadku osoby, która „wykaże interes prawny w uzyskaniu odpisu (czyli uzasadni interes, który wynika z przepisów prawa, i przedstawi odpowiednie dokumenty – na przykład zobowiązanie sądu)”.
Dla osób nieznających prawniczych sformułowań, warto jeszcze wyjaśnić, że:
- Zstępni to potomkowie danej osoby: dzieci, wnuki, prawnuki.
- Wstępni to członkowie rodziny, od których wywodzi się dana osoba: rodzice, dziadkowie, pradziadkowie.
