Na koniec 2021 r. rezerwy dewizowe NBP osiągnęły równowartość 166 mld dol., wzrastając sześciokrotnie w stosunku do poziomu z 2000 r. i niemal dwukrotnie w ciągu ostatniej dekady. W rankingu krajów dysponujących największymi rezerwami dewizowymi Polska plasuje się na wysokiej 20. pozycji.
Rezerwy dewizowe są to posiadane przez bank centralny łatwo rozporządzalne, płynne aktywa zagraniczne. Obejmują one rezerwy walutowe, czyli aktywa w walutach obcych, głównie w formie papierów wartościowych, lokat i gotówki, oraz złoto.
Zarządzanie rezerwami dewizowymi stanowi jeden z ustawowych celów działalności NBP.
Znaczenie tego zadania wynika również z funkcji, jakie rezerwy dewizowe pełnią dla polskiej gospodarki, a pośrednio dla wszystkich Polaków. Obecnie podstawową rolą rezerw dewizowych jest wzmacnianie wiarygodności kredytowej kraju.
Wielkość rezerw uwzględniana jest m.in. przy ocenie stabilności makroekonomicznej i finansowej dokonywanej przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy, agencje ratingowe czy też inwestorów zagranicznych. Z kolei im wyższa ocena wiarygodności kredytowej, tym niższy koszt finansowania na rynkach globalnych, mniejsza zmienność kursu walutowego i niższe ryzyko gwałtownego odpływu kapitału.
Rezerwy dewizowe mogą być również wykorzystane do wsparcia stabilności rynków finansowych lub sektora bankowego. NBP pełni funkcję pożyczkodawcy ostatniej instancji dla banków krajowych, zapewniając im dostęp do finansowania walutowego w sytuacjach kryzysowych.
W Polsce obowiązuje płynny kurs walutowy, co oznacza, że relacja złotego do walut obcych jest zasadniczo kształtowana przez siły rynkowe, czyli podaż i popyt na walutę. Interwencje walutowe są przez NBP przeprowadzane incydentalnie, a ich celem nie jest osiągnięcie określonego poziomu kursu złotego względem walut obcych, a jedynie przeciwdziałanie negatywnym tendencjom, które mogłyby zakłócić sprawne funkcjonowanie rynku walutowego, finansowego lub też negatywnie wpływać na stabilność finansową czy skuteczność realizowanej przez NBP polityki pieniężnej.
W światowym rankingu krajów dysponujących największymi rezerwami dewizowymi Polska plasuje się na wysokiej 20 pozycji. Na koniec 2021 r. rezerwy dewizowe Narodowego Banku Polskiego osiągnęły równowartość 166 mld dol., wzrastając sześciokrotnie w stosunku do poziomu 27,5 mld dol. w 2000 r. i niemal dwukrotnie w ciągu ostatniej dekady.
Od 2000 r. tempo akumulacji rezerw dewizowych NBP pozostaje zgodne z trendem światowym.
Jednak główne źródła tej akumulacji były odmienne od typowych dla większości gospodarek wschodzących. W przypadku Polski sukcesywny wzrost wartości rezerw wynikał nie z prowadzonych interwencji walutowych, ale przede wszystkim z dodatniego salda przepływów zewnętrznych, pochodzącego w dużej mierze z napływu środków z Unii Europejskiej. Według danych ministerstwa finansów, wartość netto napływów z UE w latach 2004-2021 wyniosła 143,4 mld euro (178,0 mld dol.).
Znaczna część tych środków została przewalutowana na złote przez NBP i tym samym zwiększyła poziom rezerw dewizowych. Do wzrostu rezerw NBP przyczyniał się również wynik z ich inwestowania.
