Uczniowie wkrótce będą mieli mnóstwo wolnego czasu i niektórzy zapewne poszukają zarobkowego zajęcia. Ile trzeba mieć lat, aby legalnie się zatrudnić? Jak długo szef może kazać wykonywać obowiązki? Powinni to wiedzieć nie tylko małoletni, ale także ich rodzice.
W kalendarzu końcówka maja i egzaminy maturalne się odbyły, a to jednoznaczny sygnał, że wakacje są już bardzo bardzo blisko. Podczas letnich miesięcy większość młodych Polaków myśli przede wszystkim o odpoczynku od nauki, ale to nie znaczy, że zamierzają jedynie leniuchować. Jak co roku spora grupa znajdzie sobie zajęcie, które pozwoli zarobić pieniądze na realizację innych planów.
W tym gronie nie brakuje również osób, które nie ukończyły 18 roku życia, a więc są niepełnoletni. To jednak nie znaczy, że nie są chronieni przez Kodeks pracy, jeśli znajdą jakąś posadę. Choćby nawet na krótki czas.
Takich nastolatków formalnie określa się jako młodocianych. Im właśnie poświęcony został dział 9 Kodeksu pracy „Zatrudnianie młodocianych” https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/kodeks-pracy-16789274/dz-9 ), a w art. 190 § 1 wskazano kluczową definicję:
„Młodocianym w rozumieniu kodeksu jest osoba, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18 lat”.
Równocześnie w paragrafie 2 zaznaczono, że zabronione jest zatrudnianie osoby, która nie ukończyła 15 roku życia.
Choć są wyjątki dotyczące przygotowania zawodowego podczas nauki, ale tym nie będziemy się teraz szczegółowo zajmować, jedynie przytoczymy odstępstwa od tej reguły:
§ 21 . Osoba, która ukończyła ośmioletnią szkołą podstawową, niemająca 15 lat, może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w roku kalendarzowym, w którym kończy 15 lat.
§ 22 . Osoba, która ukończyła ośmioletnią szkołę podstawową, niemająca 15 lat, z wyjątkiem osoby, o której mowa w § 21, może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu.
§ 23 . Osoba, która nie ukończyła ośmioletniej szkoły podstawowej, niemająca 15 lat, może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w celu przygotowania zawodowego w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy.
Z kolei serwis biznes.gov.pl zwraca uwagę, iż młodocianego można zatrudnić (poza przygotowaniem zawodowym) do wykonywania lekkich prac na podstawie umowy o pracę.
Pracodawca powinien pamiętać, że w takich przypadkach musi:
1. zapewnić młodocianemu opiekę i pomoc niezbędną do przystosowania się do właściwego wykonywania pracy
2. prowadzić ewidencję młodocianych pracowników młodociani zatrudnieni na podstawie umowy o pracę podlegają ubezpieczeniom społecznym na takich zasadach jak inni pracownicy.
Natomiast Państwowa Inspekcja Pracy rozpoczęła kampanię pod hasłem „Legitna praca”, a od niedawna na swoim kanale YouTube publikuje krótkie filmiki z poradami poświęconymi właśnie prawom małoletnich na rynku pracy.
Pojawiło się m.in. pytanie, czy zatrudnionemu na umowę o pracę 17-latkowi przysługuje urlop? Odpowiedź jest jednoznaczna – tak!
„Po upływie 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy młodociany ma prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych. Z upływem roku pracy młodociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych” – wyjaśnia biznes.gov.pl. Wskazuje jeszcze na dwie inne zasady obowiązujące szefów firm:
* Masz obowiązek udzielić młodocianemu uczęszczającemu do szkoły urlopu w okresie ferii szkolnych (jeżeli nie ma on jeszcze prawa do urlopu, to możesz mu udzielić – na jego wniosek – zaliczkowo urlopu w okresie ferii szkolnych).
* Na wniosek młodocianego – ucznia szkoły dla pracujących – musisz udzielić w okresie ferii szkolnych urlopu bezpłatnego w wymiarze nieprzekraczającym łącznie z urlopem wypoczynkowym 2 miesięcy; okres urlopu bezpłatnego wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Polskie prawo ściśle również określa ile godzin dziennie na wykonywanie obowiązków może poświęcać np. 16-latek. Ekspert Państwowej Inspekcji Pracy zaznacza, że młodociany dziennie może pracować co najwyżej 7 godzin, a w tygodniu 35 godzin.
„W momencie powrotu do zajęć szkolnych tygodniowy czas pracy nie może przekroczyć 12 godzin” – podkreśla.
Dodaje też, że młodocianych nie można zatrudniać w godzinach nadliczbowych, ani w porze nocnej.
