Popularne jest powiedzenie, że małżonkowie są razem „na dobre i na złe”. Pomimo to niektórzy decydują się na rozdzielność majątkową. Z reguły jest skutkiem umowy podpisywanej za porozumieniem, ale można do niej doprowadzić również przy sprzeciwie drugiej strony.
Niedawno serwis FilaryBiznesu.pl omówił temat intercyzy, która stała się dość popularna w Polsce, a jest rodzajem umowy znoszącej wspólność majątkową. Tłumaczyliśmy m.in.:
„Istnienie intercyzy w żaden sposób nie wpływa na dziedziczenie po zmarłym małżonku. Pierwszeństwo przed wszelakimi umowami mają bowiem przepisy dotyczące prawa spadkowego”.
Zwracaliśmy również uwagę, że wokół intercyzy narosło mnóstwo mitów – co zresztą przyznają prawnicy. Chociażby często jest utożsamiana z rozdzielnością majątkową, a to błąd. Dlatego warto wyjaśnić także ogólne zasady dotyczące tej drugiej sytuacji.
Oczywiście, jeśli wcześniej nie zostaną zawarte jakieś umowy, to po ślubie nowożeńców automatycznie obejmuje wspólność majątkowa.
„Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków”- zapisano w art. 31 par. 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
To można zmienić poprzez podpisanie wspomnianej intercyzy, albo właśnie rozdzielności majątkowej. O niej również wspomina Krio.
Art. 51. Majątek małżonków w razie umownego ustanowienia rozdzielności majątkowej
W razie umownego ustanowienia rozdzielności majątkowej, każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem umowy, jak i majątek nabyty później.
Art. 511. Samodzielny zarząd małżonka swoim majątkiem
Każdy z małżonków zarządza samodzielnie swoim majątkiem.
W konsekwencji sporządzenia takiej umowy, wszystko co zostało zakupione przed ślubem oraz w trakcie małżeństwa pozostaje osobistą własnością każdego z małżonków. Tu zasada jest dość prosta.
Nieco się komplikuje w przypadku rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków. Stosuje się ją w przypadku np. rozwodu lub ustaniu rozdzielności, gdy dysproporcja finansowa pomiędzy partnerami jest znaczna. Przykładowo – mąż pracował, zajmował się biznesem, środki na jego koncie rosły, a tym czasie żona zajmowała się domem i dziećmi. Teoretycznie więc nie posiadała osobistego majątku, a przecież latami poświęcała się dla rodziny. I dlatego może się domagać wyrównania dorobku poprzez zapłatę albo przekazania prawa do wskazanych dóbr.
Najczęściej rozdzielność majątkowa podpisywana jest dobrowolnie. Ale bywają trudne sytuacje życiowe, żona/mąż mogą podejmować błędne decyzje albo mieć problemy z nałogami i przez to „przepuszczać” zarobione pieniądze, a wręcz zaciągać długi. W przypadku wspólnoty majątkowej partner odpowiada za zobowiązania małżonka. Kołem ratunkowym może być właśnie rozdzielność majątkowa, choć trzeba pamiętać, że ona nie działa wstecz. Może jednak chronić przez kolejnym problemami.
Co jeśli jednak mąż/żona nie chce jej podpisać? Wtedy można się zwrócić do sądu.
Art. 52. Ustanowienie rozdzielności majątkowej przez sąd
§ 1. Z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej.
§ 1a. Ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej może żądać także wierzyciel jednego z małżonków, jeżeli uprawdopodobni, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków.
§ 2. Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu.
§ 3. Ustanowienie rozdzielności majątkowej przez sąd na żądanie jednego z małżonków nie wyłącza zawarcia przez małżonków umowy majątkowej małżeńskiej. Jeżeli rozdzielność majątkowa została ustanowiona na żądanie wierzyciela, małżonkowie mogą zawrzeć umowę majątkową małżeńską po dokonaniu podziału majątku wspólnego lub po uzyskaniu przez wierzyciela zabezpieczenia, albo zaspokojenia wierzytelności, lub po upływie trzech lat od ustanowienia rozdzielności.
Do ustanowienia rozdzielności majątkowej dochodzi również w przypadku orzeczenia separacji, ogłoszenia upadłości konsumenckiej, czy ubezwłasnowolnienia któregoś z małżonków.
