Liberalizacja kolejowych przewozów pasażerskich, wdrażanie projektu kolei dużych prędkości (KDP), finansowanie infrastruktury transportowej w regionie Grupy Wyszehradzkiej (V4) oraz postępy w budowie szlaku Via Carpatia i propozycje legislacyjne normy emisji spalin Euro 7 to główne tematy będące przedmiotem dyskusji ministrów ds. transportu Polski, Czech, Słowacji i Węgier w Starej Leśnej na Słowacji.
W spotkaniu zorganizowanym przez prezydencję słowacką w grupie V4 wzięli udział m.in. wiceminister infrastruktury Andrzej Bittel, minister transportu Słowacji Pavol Lančarič, wiceminister transportu Czech Vaclav Bernard oraz sekretarz stanu w ministerstwie rozwoju i transportu Węgier Bálint Nagy.
W zakresie liberalizacji międzynarodowych kolejowych przewozów pasażerskich szefowie resortów odpowiedzialnych za transport omówili możliwości poprawy połączeń transgranicznych, zwiększenia wydajności i ogólnej poprawy jakości usług kolejowych. Zobowiązali się do promowania otwartej konkurencji, przy jednoczesnym zapewnieniu bezpieczeństwa pasażerów i zachowaniu wysokich standardów usług. Wskazano na konieczność ścisłej współpracy i koordynacji między krajami V4 przy określaniu procedury organizowania przetargu na linie międzypaństwowe, by uzyskać wspólne, wymierne korzyści.
W toku dyskusji wiceminister infrastruktury Andrzej Bittel stwierdził, że: - otwarty dostęp do przewozów jest jednym z filarów postępującej liberalizacji rynku pasażerskich przewozów kolejowych w Europie. Wykonywanie przewozów w tym trybie powinno jednak odbywać się na określonych zasadach, równych dla wszystkich aplikantów. Zwrócił także uwagę na konieczność zharmonizowania krajowych ram prawnych i zasad organizowania przetargów na tę samą kolejową usługę pasażerską. Wskazał, że warto byłoby uprościć przygotowanie tych samych dokumentów przetargowych i ustanowić wspólną procedurę przetargową w celu zorganizowania konkurencyjnego przetargu lub jednego przetargu na nowe międzynarodowe kolejowe przewozy pasażerskie.
Na spotkaniu przedstawione zostały aktualne informacje na temat postępów w projekcie kolei dużych prędkości, planowanych na terenie krajów Trójmorza. Podkreślono ciągłe wsparcie projektu i jego znaczenie w promowaniu zrównoważonego transportu, wspieraniu rozwoju gospodarczego i wzmacnianiu połączeń regionalnych.
Kontynuujemy prace przygotowawcze projektu KDP. Potwierdzamy jego uzasadnienie ekonomiczne, które wpłynie na rozwój gospodarczy naszego regionu i równocześnie na dalszy wzrost jego konkurencyjności - potwierdził wiceminister A. Bittel.
W rozmowie poruszone zostały możliwości finansowania projektów budowy i rozwoju infrastruktury transportowej w regionie V4. Wymieniono poglądy na temat różnych mechanizmów finansowania, w tym europejskich funduszy strukturalnych (EFSI), instrumentu „Łącząc Europę” (CEF - ang. Connecting Europe Facility), Funduszu Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF), partnerstw publiczno-prywatnych i budżetów krajowych. Ministrowie zgodzili się zacieśnić współpracę i badać innowacyjne modele finansowania, by zapewnić terminową i skuteczną realizację projektów infrastruktury transportowej.
- Od kilku lat europejski sektor transportu doświadcza wielu wyzwań. Pandemia COVID-19, a następnie wojna w Ukrainie spowodowały nagłą konieczność redefinicji szlaków transportowych pod kątem rozwijania efektywnych połączeń na wschodniej flance NATO i wzdłuż wschodniej granicy UE. Przegląd perspektywy finansowej UE na lata 2021-2027 jest okazją, aby wzmocnić instrument finansowy „Łącząc Europę” CEF. Okazał się on bardzo efektywny, a kolejne wieloletnie ramy finansowe po 2027 r. muszą szerzej uwzględniać środki na transport. O tej formie finansowania, a także o sposobach pozyskiwania nowych funduszy na strategiczne projekty infrastrukturalne rozmawiać będziemy w gronie przedstawicieli wysokiego szczebla państw regionu i instytucji międzynarodowych 4 września w Krakowie - powiedział wiceminister Andrzej Bittel.
Szeroko przedstawione zostały postępy w budowie drogowego szlaku Via Carpatia, kluczowego elementu nowo utworzonego korytarza transeuropejskiej sieci transportowej TEN-T, Bałtyk – Morze Czarne – Morze Egejskie, łączącego państwa V4 z państwami bałtyckimi i Europy Południowej. - Budowa polskiej części korytarza Via Carpatia postępuje niezwykle dynamicznie. Niedawno oddaliśmy do użytku cały ciąg drogi ekspresowej między Lublinem a Rzeszowem. Wkrótce wszystkie pozostałe odcinki w Polsce będą w realizacji, tak więc planujemy zakończenie całego przebiegu w latach 2026/2027 - powiedział wiceminister Bittel.
Uczestnicy spotkania podkreślili potrzebę jak najszybszego zakończenia budowy szlaku Via Carpatia i omówili możliwości finansowania wybranych segmentów i strategie przezwyciężenia istniejących wyzwań.
- Nie tylko Polsce, ale i pozostałym państwom projektu Via Carpatia zależy na szybkiej realizacji tego przedsięwzięcia na Słowacji. Liczymy na uzupełnienie brakującego, a kluczowego dla projektu słowackiego odcinka - drogi ekspresowej R4, między granicą z Polską w miejscowościach Barwinek i Vyšny Komarnik a Preszowem – zaznaczył wiceszef resortu infrastruktury A. Bittel.
Ministrowie omówili stan toczących się negocjacji w sprawie określenia norm emisji spalin Euro 7. Wprowadzenie tej nowej normy ma na celu przede wszystkim zmniejszenie emisji do atmosfery zanieczyszczeń (dwutlenku węgla CO2, tlenków azotu NOx oraz cząstek stałych) z transportu. Projekt rozporządzenia UE w tej sprawie Komisja Europejska opublikowała w lutym br. W zaproponowanej regulacji, w przypadku aut osobowych i pojazdów dostawczych ma zacząć obowiązywać od lipca 2025 roku. Pojazdów ciężarowych i autobusów będzie dotyczyć od 2027 roku. Zastanawiano się nad potencjalnym wpływem tej propozycji na sektor transportowy oraz motoryzacyjny. Uczestnicy debaty zgodzili się ściśle monitorować prace nad tym rozporządzeniem, angażować w dyskusje na temat tej propozycji oraz współpracować przy rozwiązywaniu problemów lub potencjalnych wyzwań, które mogą się pojawić.
Wiceminister Bittel stwierdził, że przyjęcie zaproponowanych norm emisji spalin w tak krótkim okresie spowoduje ogromne zwiększenie kosztów produkcji samochodów osobowych i ciężarowych, aby sprostać wymogom tej normy, a którymi zostaną obciążeni nabywcy. Aktualna sytuacja geopolityczna, w tym niedobory energii, wysoka inflacja, wyzwania surowcowe, a także brak wystarczającej infrastruktury ładowania dla pojazdów zeroemisyjnych będzie miało negatywne skutki zarówno dla całej branży motoryzacyjnej, jak i transportowej.
