AI wkracza do polskich mediów „z drzwiami”: redukcja dziennikarzy i pogadanki o LGBT

Stacja radiowa OFF Radio Kraków wywołała w środowisku dziennikarskim poruszenie, ogłaszając zastąpienie swoich dziennikarzy trzema wirtualnymi postaciami stworzonymi przy użyciu sztucznej inteligencji (AI). Zmiana ta ma być sposobem na przyciągnięcie młodszej grupy słuchaczy oraz omawianie tematów związanych z kulturą, sztuką i problemami społecznymi, w tym kwestiami LGBTQ+.

Przekształcenie OFF Radia Kraków w stację prowadzoną przez wirtualne postacie wzbudziło kontrowersje, szczególnie po tym, jak radio zwolniło swoich wieloletnich dziennikarzy. Mateusz Demski, były dziennikarz i krytyk filmowy związany ze stacją, napisał list otwarty, w którym wyraził swoje zaniepokojenie decyzją zarządu, ostrzegając przed konsekwencjami zastępowania dziennikarzy przez algorytmy. Jego list szybko zyskał szerokie poparcie – podpisało go ponad 15 tysięcy osób, a temat zaczął żyć własnym życiem w przestrzeni publicznej.

Dziennikarz zwrócił uwagę na niebezpieczny precedens, jakim jest powierzenie pracy dziennikarskiej maszynom. Zastanawia się, czy AI, która ma prowadzić rozmowy na tematy tak złożone jak kultura czy kwestie społeczne, jest w stanie dorównać człowiekowi w zrozumieniu i przekazaniu wielowymiarowych, emocjonalnych aspektów tych tematów. Pojawiły się również krytyczne głosy wobec wywiadu przeprowadzonego przez wirtualnego prezentera z Wisławą Szymborską, który zdaniem wielu komentatorów osiągnął „szczyt żenady”.

W odpowiedzi na krytykę, dyrektor radia Marcin Pulit wyjaśnił, że decyzja o zwolnieniach nie miała bezpośredniego związku z wprowadzeniem wirtualnych postaci i była wynikiem niskiej słuchalności stacji. Zaznaczył też, że projekt ma na celu zbadanie wpływu sztucznej inteligencji na media oraz dostosowanie formatu stacji do współczesnych wyzwań technologicznych.

Pulit zapewnił, że zmiany nie wynikają z braku finansowania z abonamentu RTV, a były podyktowane sytuacją słuchalnościową radia. Kontrowersje te skomentował także przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Maciej Świrski, nazywając wyjaśnienia Pulita „kłamstwami likwidatora” i sugerując, że przyczyną wprowadzenia AI nie był jedynie aspekt finansowy. Świrski zapowiedział, że KRRiT zbada sytuację, by ustalić, czy zwolnienia były faktem, czy stanowią jedynie plotkę.

Przykład OFF Radia Kraków nie jest pierwszym przypadkiem, gdy sztuczna inteligencja zastępuje dziennikarzy. W Polsce, już rok wcześniej, Radio Piekary wprowadziło wirtualną prezenterkę, jednak różnica polega na tym, że tamtejsi dziennikarze nie zostali zwolnieni, a AI pełniła jedynie funkcję uzupełniającą.